شکست انحصار!

آیت ماندگار- جهانگیر مصلی: جهان به کدام سمت در حال حرکت است؟ آیا جهانی را که در آن زیست می‌کنیم کروی شکل است یا مسطح؟! به نظر می‌رسد جهان کروی ما، به یک معنا امروزه مسطح شده است؛ از این جهت که فناوری‌های ارتباطی، جهان گستر شده‌اند.

فناوری‌های نوین ارتباطی، از طریق ابزارها و نرم افزارهای جدید صورت می‌گیرد و همین امر موجب شده از مرحله نخست تا پایانی کارکرد یک رسانه روی گوشی‌های تلفن همراه به انجام برسد. 

در این میان روزنامه نگاری نیز دچار تحول گسترده‌ای شده است؛ به عبارت دیگر با پیدایش عصر اطلاعات و فناوری‌های نوین ارتباطی، مسیری تازه پیش پای این حرفه ایجاد شد. خبررسانی نیز در این فضا تغییر کرد و انتشار اخبار و اطلاعات رویکردی جدید یافت. 

بر این اساس نرم افزارهای موبایلی، خبررسانی و روزنامه نگاری را وارد ساحت جدیدی کرده‌اند. در حالی که در گذشته از تولید به مخاطب می‌رسیدیم اکنون از مخاطب به تولید می‌رسیم زیرا پدیده جدیدی با عنوان «شهروند- خبرنگار» شکل گرفته است و همه مردم می‌توانند تولید کننده خبر باشند. 

سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا رسانه‌های مدرن توانسته‌اند جای رسانه‌های سنتی را بگیرند. در این زمینه البته دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است؛ برخی بر این باورند که رسانه‌های سنتی جایگاه خود را از دست داده‌اند، دسته‌ای دیگر معتقدند که رسانه‌های سنتی در حال از دست دادن جایگاه خود هستند و گروهی نیز اعتقاد دارند که رسانه‌های مدرن هر چند از قابلیت‌های بسیاری برخوردارند اما نمی‌توانند به راحتی جای رسانه‌های سنتی را بگیرند.

واقعیت موجود نشان می‌دهد که هنوز هم از رسانه‌های سنتی به اشکال مختلف استفاده می‌شود چون هر رسانه‌ای دارای ویژگی‌های منحصر به فرد خود است که رسانه دیگر آن ویژگی را ندارد. همچنین مرجعیت خبری، صحت و دقت در رسانه‌های سنتی به مراتب بیشتر از رسانه‌های مدرن است؛ زیرا رسانه‌های اصلی دارای سازمان مشخص بوده و به صورت حرفه‌ای عرصه رسانه‌ای را دنبال می‌کنند و باید پاسخگوی مطالب خود باشند اما چنین مساله‌ای چندان برای رسانه‌های مدرن صادق نیست.

در حال حاضر رقابت بیشتر رسانه‌های سنتی و مدرن برای جذب مخاطب بیشتر است؛ چرا که افزایش منابع فرستنده به رقابت رسانه‌ها منجر شده است. رقابتی که در جهت جذب هر چه بیشتر مخاطبان است؛ مخاطبانی که امروزه با ویژگی‌هایی چون متنوع بودن، فعال بودن و گزینشی عمل کردن نسبت به گذشته مشخص می‌شوند.

البته به دلیل گستره رسانه‌های مدرن و قابلیت چندرسانه‌ای که دارند نوعی تنوع در آن‌ها دیده می‌شود و همین امر خود جذب مخاطبان را تسریع بخشیده است اما همین گستره به مثابه آفتی برای رسانه‌های مدرن است چرا که شایعه پراکنی، فقدان مرجعیت رسانه‌ای و نداشتن منبع، خود آفتی است که باعث اعتمادزدایی مخاطب در فرایند زمانی می‌شود.

برای مدت‌های مدید منازعه‌ای میان رسانه‌های جریان ساز و مخاطبان وجود داشت و مبتنی بر وب 1 بود که جریان ارتباط یک طرفه در اینترنت است. گوگل، فیسبوک، توییتر و یوتیوب با ایجاد شرایطی، ارتباطی دوسویه بین مخاطبان برقرار کردند که این مرحله وب 2 است. 

شاید چنان که کارشناسان این حوزه معتقدند در 10 سال آینده ما شاهد تغییر دیگری به سمت وب 3 خواهیم بود که بر اساس آن فناوری نوین درک و کیفیت بهتری را در فضای چند پلتفورمی ارائه می‌کنند. 

به طور طبیعی خبرگزاری‌ها و رسانه‌های اصلی نیز در همین راستا در حال دگرگونی‌های اجتماعی تکنولوژیکی و نرم افزارانه هستند. بر اساس حتی خروجی‌ها و ورودی مطالب و اخبار در خبرگزاری‌ها و رسانه‌های اصلی، بخش‌های تازه‌ای همچون خروجی موبایلی و تبلتی، رایانه‌ای و مکتوب را شامل می‌شود.