چرا از «تیم امید» ناامید شدیم؟

بار دیگر همانند چهار دهه گذشته تیمی بااستعداد از نظر بازیکن، با کج‌سلیقگی مدیران ورزش، فدراسیون فوتبال و کادر فنی از رسیدن به بزرگ‌ترین جشنواره ورزشی جهان یعنی المپیک بازماند. با توجه به اینکه طی چند روز گذشته بسیاری از اهالی ورزش و خصوصاً فوتبال به‌کرات از مشکلات مدیریتی ورزش و فوتبال که ازجمله دلایل حذف تیم ملی امید بوده است سخن گفته‌اند این‌جانب تنها به موارد فنی اشاره می‌کنم. به‌واقع با توجه به مشکلات فراوان اقتصادی در فدراسیون فوتبال، انتخاب حبیب کاشانی با توجه به حضورش در شورای شهر و ارتباطاتش با ارکان قدرت و ثروت ازجمله شهرداری و تزریق پول به تیم ملی امید، تدارکات مناسب و... انتخابی مناسب به‌عنوان مدیر تیم ملی امید بود اما به همان میزان که انتخاب کاشانی مناسب و درست بود انتخاب محمد خاکپور به‌عنوان سرمربی نادرست و غلط بود چراکه خاکپور در کنار اینکه در عرصه مربیگری کارنامه‌ای ناکام در دو دوره حضورش در تیم‌های استیل آذین و فولاد خوزستان داشت به جهت دور بودنش از فوتبال کشور طی چند سال گذشته از شرایط حاکم بر فوتبال ایران و آسیا ناآگاه بود و شناخت چندانی از تیم‌های آسیایی نداشت. خاکپور علی‌رغم فرصت خوبی که در اختیار داشت حتی از شرایط فنی و روحی تیمش نیز آگاهی زیادی نداشت. دلیل این ادعا در سه مسابقه با قطر، چین و ژاپن به‌خوبی نمایان بود. یکی از مهم‌ترین نکات، تغییرات مکرر در تیم ملی امید به‌ویژه در خط دفاع و میانی بود. روزبه چشمی که یکی از بهترین هافبک‌های دفاعی فوتبال ایران است و از دلایل اصلی صدرنشینی استقلال در لیگ برتر بوده است با جابجایی عجیب و تعجب‌برانگیز خاکپور از مرکز خط میانی به عمق خط دفاعی انتقال یافت و جای حسین کنعانی که از بازیکنان تیم ملی بزرگ‌سالان محسوب می‌شود را در عمق خط دفاعی گرفت. صدالبته چنین تغییراتی به‌زعم محمد خاکپور به خاطر ضعف خط دفاعی به‌ویژه حسین کنعانی بوده است اما چرا سرمربی تیم ملی طی مدت نسبتاً طولانی که در اختیار داشت پی به ضعف اساسی در خط دفاعی نبرد؟ از طرفی با چنین تغییری تیم ملی هم از توانمندی‌های چشمی در مرکز میدان بی‌بهره شد و هم در عمق خط دفاعی بیشتر از گذشته آسیب دید، چراکه روزبه چشمی در پستی غیرتخصصی قرار گرفت و از طرفی عدم هماهنگی بین مدافعان نیز کاملاً به چشم می‌خورد و دلیل اصلی ناهماهنگی عدم شناخت دیگر مدافعان از روزبه چشمی در خط دفاعی بود چراکه برای هماهنگی بین بازیکنان به‌ویژه بازیکنان خط دفاعی، در کنار حضور چندین ماهه در تمرینات در کنار یکدیگر حداقل به ده الی بیست مسابقه تدارکاتی نیاز هست تا بازیکنان یک تیم به هماهنگی نسبی و شناخت از یکدیگر دست یابند و در چنین شرایطی در مهم‌ترین پست‌ها تغییراتی غیرقابل‌پیش‌بینی از سوی کادر فنی اتفاق افتاد. جابجایی‌های مداوم طی سه بازی آخر باعث شد تا هارمونی لازم در خطوط سه‌گانه و بازیکنان شکل نگیرد و درنتیجه به‌ندرت کارهای تیمی و زوج سازی، ساختن مثلث و... بین بازیکنان صورت پذیرفت. البته لازم به ذکر است که ما در فاز حمله شرایط مساعدتری نسبت به فاز دفاعی داشتیم، درواقع حضور بازیکنان باکیفیت و خلاق نظیر ترابی، مطهری، پهلوان و... باعث شده بود تا خاکپور و تیمش در زمان حمله شرایط نسبتاً خوبی داشته باشند.
بازیکنان کشورمان به دلیل تکنیک بالا، توانایی عبور از یار مستقیمشان را داشتند هرچند به دلایلی که اشاره کردم خلاقیت بازیکنان تیم، کمتر منجر به کارهای ترکیبی می‌شد، اما مشکلات اساسی تیم ملی امید در ساختار دفاعی بود و متأسفانه هم در دفاع تیمی و هم در دفاع فردی مشکلات عدیده‌ای را شاهد بودیم، مشکلاتی که در سه بازی آخر پاشنه آشیل ما بود و عامل حذف تیم ملی کشورمان از المپیک شد. مشکلاتی که از دور مقدماتی و باخت به عربستان در تهران تا شکست از ژاپن لاینحل باقی ماند تا تیمی با پتانسیل بالا از رسیدن به المپیک محروم شود. دراین‌بین لازم است به نکته‌ای مثبت هم اشاره شود. یکی از کارهای خوب خاکپور و همکارانش انگیزه‌ای بود که به بازیکنان تیم برابر ژاپن داده بودند و الحق تیم ما در برابر ژاپن قدرتمند در طول نود دقیقه بازی خوبی را انجام داد و حتی می‌توانست پیروز مسابقه نیز باشد و به باور من مسابقه با ژاپن در طول نود دقیقه بهترین بازی دوران حضور خاکپور در تیم ملی امید بود، ولی متأسفانه به جهت تحت‌فشار بودن و بازی سخت و سنگین، بدن بازیکنان به‌یک‌باره خالی کرد تا در وقت‌های اضافه تیم ژاپن بر بازی به‌طور مطلق حاکم شود. نکته آخر اینکه علی‌رغم انگیزه بالای بازیکنان در برابر ژاپن تیم ملی امید، روح پیروز شدن و شکست ژاپن را نداشت و برای داشتن روح برتری و پیروزی، نقش کادر فنی و کارهای روانشناسی بسیار تعیین‌کننده و تأثیرگذار است. متأسفانه در این زمینه کادر فنی ناکام بود. هر چه بود شکستی دیگر نصیب فوتبال و ورزش کشور شد ولی در این شکست، افراد زیادی مقصر هستند و نباید همه تقصیرات چنین ناکامی بزرگی را به گردن خاکپور و مایلی کهن انداخت. به اعتقاد من وزارت ورزش و به‌ویژه فدراسیون فوتبال مقصرین اصلی چنین شکست تلخی بودند.