جنگ فرهنگ‌ها!

آیت ماندگار- دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا در صفحه توییتر خود ایران را با حمله به مراکز فرهنگی تهدید کرد و نوشت: «در صورتی که ایران به هر آمریکایی یا منافع آمریکا حمله کند، آمریکا ۵۲ سایت در داخل ایران (به نمایندگی از ۵۲ آمریکایی که ایران سال‌ها پیش به گروگان گرفته بود) حمله خواهد کرد که برخی از آن‌ها بسیار سطح عالی و مهم برای ایران و فرهنگ ایران است و این اهداف و خود ایران بسیار سریع و خیلی سخت مورد هدف قرار خواهند گرفت. آمریکا تهدید بیشتری نمی‌خواهد». این تهدید ترامپ علاوه بر اعتراض کاربران عادی شبکه‌های اجتماعی با واکنش‌های زیادی از سوی فعالان رسانه‌ای و سیاستمداران همراه شد و دامنه این اعتراضات به شخصیت‌های بین‌المللی هم رسید. 

یک نگاه این است که وقتی ترامپ مراکز فرهنگی را نه‌تنها مستثنی نمی‌کند، بلکه به‌عنوان «هدف» هم از آن‌ها نام می‌برد، می‌خواهد بگوید دیوانه‌تر از آن است که تصور می‌شود. همچنان که هنگام عربده کشیدن و نعره زدن و پرخاش کردن، فرد چندان به نوع چینش واژگانی که به‌کار می‌برد، نمی‌اندیشد.

نگاه دیگر این است که منظور ترامپ از مراکز فرهنگی در واقع مکان‌های مذهبی یا مقدس است منتهی اگر به صورت مستقیم به مکان‌های مذهبی اشاره کند حساسیت‌ها تحریک می‌شوند و سربازان آمریکایی در عراق زیر ضربه‌اند. چون مزار چهار تن از امامان تشیع در عراق واقع است و نمی‌تواند در عراق، حاضر باشد و مکان‌های مذهبی را در ایران تهدید کند و چه بسا در عراق ضربه ببیند چراکه به تعبیر فرمانده هوا فضای سپاه، گوشت آمریکایی‌ها زیر دندان نیروهای ایران است.

نگاه سوم این است که نزدیکان ترامپ یا اسراییلی‌ها و حتی شخص نتانیاهو به او گفته‌اند که ایران تحت پوشش مراکز فرهنگی فعالیت نظامی انجام می‌دهد و می‌خواهد بگوید مراعات نمی‌کند.

اشاره به 52 نقطه در ایران را، بدون مستثنی کردن مراکز فرهنگی می‌توان به این معنی دانست که قصد ندارد مانند عراق، نیرو گسیل کند، بلکه به جنگ سایبری و نقطه‌ای باور دارد.

هر چند عدد 52 تمثیلی از 52 گروگان آمریکایی در طول 444 روز تحقیر آمریکا در پی اشغال سفارت آمریکا در آبان 1358 دانسته شده، اما اگر تعبیر مشهور سردار شهید سلیمانی درباره ترامپ (ترامپ قمارباز) را به یاد بیاوریم -چنان که دختر او هم یادآوری کرد- به طعنه می‌توان گفت چه بسا منظور واقعی ترامپ 52 کارت باشد و این که قصد دارد بر سر ایران، قمار کند و محاسبات را کنار بزند.

از این‌رو در رمز گشایی از توییت دونالد ترامپ، خصوصاً تهدید حمله به مراکز فرهنگی می‌توان گفت: او می‌خواهد بگوید من اهل محاسبه نیستم. اهل مخاطره‌ام و بر سر ایران قمار می‌کنم. در اندیشه تلافی ترور سردار سلیمانی نباشید!

هر چند که تا همین‌جا و با تصویب اخراج آمریکایی‌ها در پارلمان عراق پاسخ خود را دریافت کرده است.

در این تردیدی نیست که تهدید او هیچ نسبتی با عقلانیت سیاسی و حقوق بین‌الملل ندارد، تا جایی که حضور انبوه مردم را در مراسم تشییع سردار سلیمانی جدای از شخصیت او، می‌توان واکنش مردم به تهدیدات «قاتل» او دانست؛ هرچند در اینکه ترامپ، واقعاً دیوانه‌وار تهدید کرده است نیز تردید نیست.

اگر منظوراز مراکز فرهنگی مکان‌های مقدس باشد، صدام حسین هم در بمباران و موشک‌پرانی‌ها چنین نمی‌کرد یا به زبان نمی‌آورد حتی اگر تخت جمشید باشد که یادآور حمله اسکندر است.

با این حال یادمان باشد، همان اسکندر که در نگاه ما مهاجم است نزد آمریکایی‌ها «اسکندر کبیر» است و احتمالاً دونالد ترامپ هنگامی که کودکی هفت ساله بوده فیلم «اسکندر کبیر» به کارگردانی «رابرت راسن» را دیده است.

وقتی فرمانده کشوری دیگر را در کشوری ثالث، می‌کُشند و به آن می‌بالند و رسانه‌های غربی به‌جای لفظ «ترور» از «کشته شدن» سخن می‌گویند، تهدید حمله به مراکز فرهنگی نیز استبعادی ندارد.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در واکنش به این تهدید ترامپ نوشت: «دونالد ترامپ که با ترورهای بزدلانه روز جمعه، مرتکب نقض شدید قوانین بین‌المللی شده است، بار دیگر تهدید به ارتکاب نقض جدید «هنجار بنیادین» کرده است. هدف گرفتن اماکن فرهنگی یک جنایت جنگی است. خواه با لگد یا فریاد، پایان حضور شرورانه آمریکا در غرب آسیا آغاز شده است. آنهایی که خود را به شکل دیپلمات درآورده‌اند و آنهایی که به‌صورت بی‌شرمانه نشسته‌اند تا اهداف فرهنگی و غیرنظامی ایران را شناسایی کنند، حتی زحمت بازکردن فرهنگ لغت حقوقی را به خود نداده‌اند».

او در ادامه نوشت: «هنجار بنیادین به هنجارهای مقرر در حقوق بین‌الملل اشاره دارد یعنی خطوط قرمز بین‌المللی که یک «نه،نه» بزرگ است. یادآوری برای آنانی که توهم تقلید از جنایات جنگی داعش با هدف قرار دادن میراث فرهنگی ما را دارند: طی چند هزار سال تاریخ، وحشی‌ها آمده‌اند و شهرهای ما را تخریب کرده‌اند، بناهای مهم را با خاک یکسان کرده‌اند و کتابخانه‌های ما را سوزانده‌اند. اکنون آن‌ها کجا هستند؟ ولی ما همچنان با سربلندی این جا هستیم».

علی‌اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی هم در واکنش به تهدید مراکز فرهنگی ایران گفته بود: «امیدوارم این توییت یک اشتباه لفظی بوده باشد؛ چراکه حمله به مراکز فرهنگی کاملاً برخلاف عرف و قوانین بین‌المللی است. تهدید مراکز فرهنگی در میان هیچ ملتی و با هیچ توجیهی پذیرفته نیست و براساس قطعنامه ٢٣۴٧ شورای امنیت سازمان ملل حمله به مراکز فرهنگی جنایت جنگی محسوب می‌شود».

محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات هم در توییتی نوشت: «ترامپ مانند داعش، هیتلر و چنگیز است. مانند همه آن‌ها از فرهنگ متنفر است، او یک تروریست کت‌وشلواری است که به‌زودی تاریخ را یاد خواهد گرفت؛ هیچ‌کس نمی‌تواند ملت و فرهنگ بزرگ ایران را شکست دهد.»

عبدا... گنجی، مدیر مسئول روزنامه جوان هم در توییتی به این سوال پاسخ داد که محور تهدید قرار دادن مراکز فرهنگی ایران توسط ترامپ به چه معناست و نوشت: «یعنی جنگ ما، جنگ تمدنی و فراتر از جمهوری اسلامی است. آنچه او را آزار می‌دهد بی‌ریشه‌گی آمریکا مقابل تمدنی چند هزار ساله است. وقتی می‎‌گوید، ملت تروریست مشکل را در شکوه اهواز، مشهد، قم، تهران و کرمان امروز و فردا می‌بیند.»

جواد حیدریان، روزنامه‌نگار دیگری بود که به عملکرد رسانه‌های فارسی‌زبان در خارج از کشور نسبت به این تهدید ترامپ انتقاد کرد و نوشت: «رسانه‌های فارسی خارج از ایران تعمداً «مراکز فرهنگی که برای ایرانیان اهمیت دارند» را از خبر توییت‌های جنگ‌طلبانه ترامپ حذف کرده‌اند. این اوج بی‌شرفی و بی‌شرمی است و نه‌تنها در جهت خواست مردم ولو معترض ایران نیست بلکه دقیقاً قلب واقعیت است و نتیجه عکس خواهد داد».

مجید تفرشی، تاریخ‌نگار، سند پژوه هم در این باره توییت زد: «برای توجه به تاثیرگذاری عملکرد بی‌نظیر و تاریخی سردار قاسم سلیمانی و سربازانش، در مقابله با صدامیان، القاعده، طالبان و داعش همین بس که ترامپ در ادامه اقدامات ناتمام و ناقص تروریست‌های دست‌پرورده آمریکا، سعودی، اسراییل و متحدانشان تهدید کرد که به مراکز فرهنگی ایران عزیز تعرض می‌کند».

او با اشاره به این تهدید ترامپ، یادآور شد: «اندکی پس از اشغال عراق توسط آمریکا و متحدانش، دنی جورج رییس مسیحی موزه ملی عراق، با ارایه گزارشی دقیق در دانشگاه لندن اشک‌ریزان به افشای جنایت آمریکایی‌ها و مزدوران‌شان در تخریب، غارت و سرقت سازمان یافته میراث ملی عراق پرداخت».

میشا کالینز، نویسنده و بازیگر آمریکایی هم در واکنش به این توییت ترامپ در توییتر خود نوشت: «ما مردم آمریکا می‌دانیم که مردم ایران و فرهنگ‌شان از گنجینه‌های دنیا هستند. ما رییس‌جمهورمان نیستیم».

«چانگ هوا» سفیر چین در تهران، هم با انتشار عکس‌هایی از مراکز تاریخی و فرهنگی ایران، در توییتر خود نوشت: «میراث فرهنگی جهان متعلق به تمام بشریت است».

راجر کوهن، نویسنده نیویورک تایمز هم در این باره توییت کرد و نوشت: «فقط در یک لغت باید ترامپ را در مورد آسیب به مراکز فرهنگی ایران توصیف کرد «بربریت». اصفهان، از عجایب جهان و اماکن بی‌شمار دیگر در ایران هیچ ربطی به سلیمانی و بقیه مراکز فرهنگی دنیا ندارد!».

در این میان فعالان گردشگری ایران ضمن محکومیت این اظهارات، هرگونه آسیب به میراث بشر در هر نقطه از جهان توسط هر شخصی را برابر با جنایت جنگی علیه فرهنگ و تمدن انسانی دانستند و در متنی به دو زبان انگلیسی و فارسی خطاب به دبیرکل سازمان ملل متحد تاکید کردند: «با امضای این بیانیه اعلام می‌کنیم که تهدید رییس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا در حمله به مراکز فرهنگی و تاریخی ایران، ارتباطی به اختلافات و اهداف سیاسی ندارد، میراث تاریخی و فرهنگی تمدن ایران، متعلق به تمدن بشری و همه انسان‌های گذشته، امروز و آینده جهان است و هرگونه آسیب به میراث بشر در هر نقطه جهان و توسط هر شخصی برابر است با جنایت علیه فرهنگ و تمدن انسانی».