عضو هیئت رئیسه مجلس: رد صلاحیت‌ها صرفا سیاسی است

در این دور از انتخابات با توجه به ردصلاحیت گسترده چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب توسط شورای نگهبان، عملکرد ضعیف فراکسیون امید در مجلس دهم و نهایتا عدم ارائه لیست واحد توسط شورای‌عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان همانطور که مورد اشاره قرار گرفت، اصولگرایان با حضور پرشمار خود اکثریت را از آن خود کردند و اصلاح‌طلبان به اقلیتی تبدیل شدند که از همین امروز می‌توان بر منزوی بودن‌شان اذعان داشت.

مقوله رد صلاحیت‌ها و اختلاف بین شورای نگهبان و مجلس در این زمینه اما در آخرین روزهای عمر مجلس دهم و با طرح اصلاح‌ قانون انتخابات باز هم مطرح شده است. نمایندگان زخم خورده از رویه نظارت استصوابی شورای نگهبان در روزهای اخیر دست به اصلاح قانون انتخابات زدند و اختیارات شورای نگهبان در بررسی صلاحیت نامزدها را به نحو چشمگیری کاهش دادند. امری که با واکنش دبیر، سخنگو و اعضای شورای نگهبان مواجه شد و البته در مقابل علی مطهری در نامه‌ای به دبیر شورای نگهبان به شدت نسبت به رویه این شورا اعتراض کرد.

دیدار نیوز با علیرضا رحیمی نماینده اصلاح‌طلب مجلس دهم و عضو هیئت رئیسه مجلس در مورد روند رد صلاحیت‌ها و نیز ترکیب سیاسی و عملکرد مجلس یازدهم گفتگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید. د

شما یکی از اعضای هیات رئیسه مجلس دهم هستید که صلاحیت‌تان برای کاندیداتوری انتخابات مجلس یازدهم علی‌رغم اینکه مرحله اول مورد تأیید قرار گرفت، برای مرحله دوم خلاف آن اعلام شد. دلایل چه بود؟

دلایل رد صلاحیت‌ها را قاعدتاً باید شورای نگهبان اعلام کند، رویه شورای نگهبان چنین است که علت را به داوطلبین می‌گوید و آنان برای اعلام عمومی مختار هستند، اما شورای نگهبان به هیچ وجه تا به امروز دلیل رد صلاحیت کاندیداتوری‌ام را مطرح نکرده است.

قبل از تأیید صلاحیت جلسه‌ای برگزار شد که در آن ۱۰ یا ۱۵ نکته را عنوان کردند، عمدتا هم انتقاد از مواضع سیاسی‌ام به حساب می‌آمد، در همان نشست گلایه کردند که اعلام نظرات در مجلس و توئیت‌ها در چهارچوب نظام و قانون اساسی قرار ندارد. نکته جالب در این بخش آن است که این مسائل قبل از اعلام تأیید مطرح شد و پس از آن تأیید صلاحیت صورت گرفت. به عبارتی صحبت‌ها و دفاعیات‌ام مورد قبول قرار گرفت، بین مرحله تأیید و رد صلاحیت هم هیچ اتفاق جدیدی رخ نداد، بنابراین جز یک دلیل برای رد صلاحیت مورد دیگری نمی‌تواند وجود داشته باشد و آن هم این است که از این کار خود (تایید صلاحیت) پشیمان شدند. قاعدتا شورای نگهبان باید برای افرادی که صلاحیت‌شان مورد تائید قرار نگرفته، جلسه‌ای برگزار کند و دلیل رد صلاحیت‌ها را مطرح سازد، اما علی‌رغم تقاضا‌هایی که صورت گرفت، حتی چند نفر از آقایان هم واسطه شدند برای ما، با این حال زمانی بابت فهم دلایل این رد صلاحیت‌ها در نظر گرفته نشد.

صلاحیت چند درصد از نماینده‌های مجلس مشابه شما بار اول تأیید شد و برای بار دوم مورد تائید قرار نگرفت؟

سه مورد به این شکل وجود داشت که صلاحیت یک مورد نهایتاً مورد تأیید قرار گرفت و دو مورد دیگر در آخرین مرحله، رد صلاحیت شدند که در نوع خود یک استثناء محسوب می‌شود. شاید در این چهل سال و تمام دوران‌های مجلس شورای اسلامی ۴ یا ۵ مورد بیشتر چنین نبوده است. در مجلس دهم اینکه به فردی تأیید کامل می‌دهند و بیست روز بعد نامه رد صلاحیت آن را ابلاغ می‌کنند، جزء موارد کاملاً استثناء به حساب می‌آید.

نکته جالب در این است که هیات مرکزی نظارت صلاحیت ما را رد صلاحیت نکرد، بلکه شورای نگهبان این کار را انجام داد، زیرا در تأیید صلاحیت اولی مهر هیأت مرکزی نظارت وجود دارد. به این معنا که در آخرین مرحله شورای نگهبان ورود و در خصوص شخص بنده جهت رد صلاحیت اقدام کرده است.

رد صلاحیت این دوره از انتخابات مجلس را کم سابقه یا حتی بی‌سابقه دانسته‌اند. این مسئله چقدر بر روی افکار عمومی تأثیرگذار خواهد بود؟

وقتی مردم نمی‌توانند کاندیدا‌های خود را در عرصه رقابت ببینند و سلایق مختلف امکان حضور ندارد و به دلایل گوناگون با مانعی به نام رد صلاحیت مواجه می‌شوند، بنابراین انگیزه‌شان ضعیف خواهد شد.

علی‌رغم اینکه آقایان ادعا کرده‌اند، هیچ شخصی را بنا به دلایل سیاسی رد صلاحیت نکردند، مصادیق متعددی موجود است که نشان می‌دهد به هیچ وجه دلیل اخلاقی و اقتصادی وجود نداشت و صرفاً بحث سیاسی مطرح بود. نمونه بارز آن آقای مطهری، بنده و افراد دیگری که در مجلس حضور داشتند، بود که به دلایل دیگری غیر از موارد اقتصادی و اخلاقی رد صلاحیت شدیم، بنابراین همانطور که مورد اشاره قرار دادم به طور طبیعی چنین تصمیم‌گیری‌هایی منجر به کاهش انگیزه برای مردم شد و در این دور از انتخابات مجلس هم دیدیم که عدم مشارکت قابل توجه مردم به دلیل تضعیف انگیزه‌هایی بود که با رد صلاحیت‌ها رخ داد.

درست است بخشی از عدم مشارکت در این دوره به عدم تأیید صلاحیت‌ها ربط دارد، اما فکر نمی‌کنید قسمتی از آن هم به عملکرد فراکسیون امید مربوط است؟ مردم در این دوره به اندک کاندیدا‌های اصلاح‌طلب هم برای انتخابات مجلس روی خوش نشان ندادند. آیا قبول دارید مردم دلخور هستند؟

من از عملکرد فراکسیون امید دفاع نمی‌کنم. عملکرد فراکسیون امید هم در بدو شکل‌گیری و هم در طول دوره مجلس و زمان انتخابات قابل نقد است، نقد‌های جدی هم بر آن وارد است، اما از آنجا که مایل نبودیم همبستگی حداقلی موجود با طرح این مسائل شکننده شود، آن‌ها را مطرح نکردیم، اما اکنون نقد‌های خود را با گذشت زمان بدون شک عنوان خواهم ساخت.

به هرحال باید گفت که دلخوری مردم از عملکرد مجلس و فراکسیون امید  تا حدودی بر حق است. مردم نسبت به خانه ملت در دهمین دوره خود نقد‌هایی وارد می‌دانند و از عملکرد فراکسیون امید نارضایتی دارند. آنان انتظار داشتند فراکسیون امید با عملکرد بهتری با مسائل مختلف مواجه شود، ولی مسئله مهم وضعیت فعلی شکل‌گیری مجلس یازدهم است که در یک رقابت حداقلی با کمترین مشارکت بعد از انقلاب بوده است و اکنون چشم‌ها به سوی ادعا‌هایی دوخته شده که در زمان تبلیغات انتخاباتی مطرح کرده‌اند. مجلس دهم که نیروی‌های توانمند و قابل توجهی داشت، اکنون شاهد دلخوری مردم است، قطعاً مجلس یازدهم در شرایطی که یک نگاه بسته و یک دست در آنجا حاکم می‌شود، عملکردش درخشان نخواهد بود.

نتایج انتخابات یازدهمین دوره مجلس در تهران و شهر‌های دیگر حکایت از ورود نامزد‌های جبهه اصولگرایان به مجلس دارد. چقدر این جناح موفق خواهد شد؟ اگر موفق نشوند قدمی در رفع مشکلات بردارند آیا به سرنوشتی مثل رویگردانی مردم از فراکسیون امید مبتلا نخواهند شد؟

چند مسئله در مجلس یازدهم وجود دارد که تحلیل آن‌ها از ظرفیت این مصاحبه فراتر است، اما این نکته را باید مورد توجه قرار داد، همچنان که رقابت انتخابات یازدهم بین شاخه‌های اصلی اصولگرایی رخ داد، اوج اختلافات آنان در تهران کاملا مشهود بود، بنابراین فراکسیون‌های مجلس یازدهم برآیندی از آن وضعیت به حساب می‌آید و به نظر می‌رسد که در این دور از خانه ملت با توجه به اینکه خبری از اصلاح‌طلبان نیست شاهد شکل‌گیری دو قطبی فراکسیون‌ها بین فراکسیون ولایی و انقلابیون جهادی با انقلابیون پیشرو و اصیل خواهیم بود. بر همین اساس رویکرد مجلس یازدهم نه تنها تقابل با دولت، بلکه انتقام از آن است، زیرا بخش قابل توجه از دوستانی که برای ورود به مجلس موفقیت لازم را کسب کردند، خصوصاً نیرو‌های شاخصی که مدعی ریاست مجلس هم هستند از رقبای شکست خورده آقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری محسوب می‌شوند که مغلوب آقای روحانی و اصلاح‌طلبان شدند، بنابراین قاعدتاً نگاه‌شان علاوه بر یک نگاه تقابلی، انتقامی هم خواهد بود و علی‌رغم اینکه ادعا کردند و شعار دادند برای نجات اقتصاد ایران به این عرصه پا گذاشتند، مشخص است یک شعار عوام فریبانه سردادند، زیرا آقایانی که ادعای نجات اقتصاد ایران را مطرح ساختند در طول دو دوره ریاست جمهوری آقای روحانی هیچ پیشنهاد یا مشارکت اصلاح‌گرانه و همراهی خیرخواهانه‌ای با دولت نداشتند.

انتظار واکنشی مؤثر از اصلاح‌طلبان هم نمی‌توانیم داشته باشیم، زیرا فضای چنین مجلسی مدیریت شده و بسته است. بر خلاف اینکه در بررسی صلاحیت‌ها اعلام شد، اصلاح‌طلبان به اندازه کافی کاندیدا دارند، اما نتیجه انتخابات مشخص کرد رقابت‌ها به سمت مجلسی یک دست و مدیریت شده، پیش رفت، به این ترتیب با چنین مجلسی مواجه هستیم که رویکرد انتقامی و تقابلی با دولت در آن غالب است، نظر مخالف هم در آن شنیده نخواهد شد.

با توجه به توضیحات شما اینکه برخی مجلس یازدهم را شبیه مجلس هشتم می‌دانند کاملاً اشتباه است؟

بله، کاملاً اشتباه است. مجلس یازدهم بسیار بدتر از مجلس هفتم و هشتم خواهد بود. به این دلیل که صدای حداقلی مخالف به معنای رقابت حداقلی در نظرات کارشناسی در دو مجلس هفتم و هشتم وجود داشت. یعنی در مجلس هفتم و هشتم چه در نظرات کارشناسی و چه در نظارت سیاسی و رویکرد‌های نظارتی حداقل صدای مخالف وجود داشت، اما در مجلس یازدهم تک صدایی پر ادعا با نگاه مدیریت جهان غالب می‌شود. در این شرایط تأثیر منفی و مخرب این رویکرد را در مصوبات مجلس خواهیم دید، بنابراین معتقد هستم مجلس یازدهم بدتر از مجلس هفتم و هشتم و به نوعی جزو مجالس شاخص در رویکرد مدیریت شده و بسته خواهد بود.

در این دوره از انتخابات میزان مشارکت مردم پایین بود. یعنی اندکی بیش از ۴۰ درصد، در حالی که در ۱۰ دوره انتخابات مجالس گذشته مشارکت مردم هرگز از ۵۰ درصد پایین‌تر نبوده است. این مسئله را نشانه چه چیزی می‌دانید؟

اینکه کاهش مشارکت در این دوره بی‌سابقه بوده است یک هشدار دموکراتیک به کل حاکمیت محسوب می‌شود که مبنی بر نارضایتی مردم به طور عام است. به این معنا نه تنها به دولت بلکه نسبت به مجموعه حکمرانی این نارضایتی وجود دارد و مشارکت پائین هشدار مهمی محسوب می‌شود که مسئولین اصلی نظام مفهوم آن را به خوبی دریافت کردند مهم‌ترین واکنش به آن هم اصلاح شیوه‌ها و رویکرد‌ها است، بنابراین قاعدتاً باید رویکرد هر سه قوه به سمتی اصلاح شود که به افزایش اعتماد و رضایت عمومی بیانجامد. به هر حال مهم‌ترین فلسفه دولت برای مردم دو موضوع امنیت و رفاه است. در حوزه امنیت اگر چه احتمالا در بعد منطقه‌ای و نظامی در این حوزه قوی هستیم، اما امنیت شهروندی، فضای کسب و کار، سرمایه‌گذاری و حتی امنیت فردی چه برای خانم‌ها و چه افراد سالمند شکننده است. دولت در ایجاد رفاه برای مردم موفقیت قابل توجه و مهمی را به دست نیاورده، مخصوصاً اکنون که دشمنان ایران یعنی امریکا و اروپایی‌ها باعث شدند این رفاه بیشتر آسیب بپذیرد، لذا مسائل بین‌المللی و مدیریتی دست به دست هم داده که نارضایتی مردم تشدید شود و قاعدتاً این مشارکت حداقلی برای آن بخشی که مربوط به مدیریت و مسئولین کشور محسوب می‌شود، یک پیام رسا و گویا داشت.

ارزیابی شما از ریاست مجلس در دوره یازدهم چیست؟

بحث ریاست مجلس یازدهم موضوع قابل توجهی است، زیرا بی‌تجرگی در اداره صحن موضوعی به حساب می‌آید که علاوه بر تاثیر منفی در ۶ ماهه نخست مدیریت آن در هماهنگی سران قوا نیز موثر واقع می‌شود، زیرا ریاست مجلس نیازمند فهم فرابخشی است که متاسفانه در رقابت‌های انتخاباتی افرادی که مدعی این پست هستند، رویکرد نگاه‌شان یک نگاه نازل تقابلی و انتقامی است تا یک نگاه حاکمیتی به نفع شرایط موجود، بنابراین به نظر می‌رسد در ریاست مجلس یازدهم شاهد تنزل این مقام خواهیم بود.

به همین دلیل بودجه سال ۹۹ را برای مجلس آینده باقی نگذاشتید؟

بررسی بودجه سال ۹۹ در آن شرایط به دلیل وضعیت کاذب بحث کرونا بود که در طول جلسات مجلس سبب شد این تصمیم گرفته شود.