از خودمان شروع کنیم

«آلودگی هوا» چند سالی است که مهمان ناخوانده کلانشهرهای کشور است. بنابر نظر برخی از کارشناسان محیط زیست، نخستین زنگ خطر جدی درباره آلودگی هوای تهران در سال ۱۳۷۴ به صدا درآمد. در آن هنگام نزدیک به یکصد نفر از کارشناسان و مدرسان محیط زیست، جغرافیا و شهرسازی در پی نشستی در سالن اجتماعات پارک شهر تهران، متنی موسوم به بیانیه «هوای تهران ۷۴» منتشر کردند که در آن برای نخستین بار از آلودگی هوای پایتخت به عنوان یک «بحران ملی» که راه مقابله با آن «عزم ملی» است، نام برده شد.
طبق آمارهای دولتی در روزهایی که آلودگی هوا شتاب می‌گیرد چیزی حدود 16 هزار تن ذرات ریز و درشت آلوده در فضا جابه‌جا می‌شوند. به هر حال رقم بالایی از همین ذرات ضمن رسوب بر پوست و مجاری تنفسی، قلب، ریه، کبد و کلیه‌ شهروندان کلانشهرها را هدف می‌گیرد. گفتنی است در ایران سالیانه 45 هزار نفر بر اثر آلودگی هوا می‌میرند. طی روزهای گذشته رییس جمهور در سخنانی یادآور شدند که «در برابر غول آلودگی هوا پیروز خواهیم شد». معصومه ابتکار رییس سازمان حفاظت محیط زیست هم گفت: «دولت دقیقاً می‌داند برای آلودگی در کلان‌شهرها چه کار باید بکند، اما رفع مشکل آلودگی هوا زمان‌بر است. خارج کردن پیکان از خط تولید و حذف سرب از بنزین در دولت هشتم در همین مسیر بود، اما برنامه به طور کامل به وقفه افتاد». اما چرا برنامه اجرایی کاهش آلودگی هوا مصوب سال 79، طی یک دوره هشت ساله تعطیل شده بود؟
برخی خودروهای تولید داخل را بزرگ‌ترین عامل آلاینده هوا میدانند، اما مدیران خودروسازی‌ داخلی همیشه انگشت اتهام خود را به سوی پالایشگاه‌های کشور نشانه می‌روند که همچنان به تولید بنزین‌های یورو۲ ادامه می‌دهند. مردم عادی هم مثل همیشه تمامی کاسه‌‌کوزه‌ها را سر چین و روسیه می‌شکنند، چرا که مدعی هستند، چین و روسیه بنزین غیراستاندارد به ایران می‌فروشند. اما به راستی مقصر کیست؟ نقش مردم در راستای رسیدن به هوای پاک با استفاده نکردن از خودروهای شخصی به ویژه در روزهای آلوده در کلانشهرها بسیار پررنگ است و بر این اساس آذرماه 94 پویش «سه شنبه‌های بدون خودرو» در کشور شکل گرفت. چرا که  بررسی‌ها نشان می‌دهد خودروهای شخصی آسیب زیادی به هوا و اقتصاد کشور وارد می کند. 20 درصد از سوخت مورد نیاز از کشورهای خارجی وارد می شود که ضرر بزرگی برای اقتصاد کشور است و روزانه حدود 70 میلیون لیتر بنزین مصرف میشود. اگر بیاییم سفرهای درون شهری را کاهش دهیم و تا جایی که امکان دارد از حمل و نقل عمومی استفاده کنیم، مسیرهای کوتاه‌تر را با پیاده روی یا دوچرخه سواری در قالب سفر سبز طی کنیم، قطعاً می‌توانیم انتظار آسمان آبی و هوای پاک را داشته باشیم. برای اینکه سزاوار زندگی در سرزمینی برخوردار از مواهب متنوع گیاهی و جانوری باشیم، باید تغییرات را از خودمان شروع کنیم و نباید انتظار داشته باشیم که دیگران سرزمینی را تدارک ببینند که در شأن ما باشد. باید نشان دهیم که می‌توانیم دولت‌ساز و تغییردهنده در رفتار سایر شهروندان، حاکمان و مدیران باشیم برای این کار هم باید از خودمان شروع کنیم.

شماره 24 دوهفته نامه آیت ماندگار