نوبت به «چین» می‌رسد؟

آیت ماندگار- جهانگیر مصلی - خبرنگار: سیاسی بودن و واکنش‌ نشان دادن به مسایل سیاسی، با گوشت و پوست ایرانیان آمیخته است، از عصر گذشته خبر چندانی نداریم اما در عصر کنونی و با توجه اسناد و مکتوبات و خاطرات شفاهی و گفته‌های سینه‌ به سینه، می‌دانیم که از عصر فتحعلی شاه قاجار و جنگ‌های ایران و روسیه در قفقاز، این سیاسی بودن در ایرانیان ریشه دواند و در زمان حضور انگلیسی‌ها در دارالخلافه ناصری، ابعاد بین‌المللی گرفت و سیاسی بودن به معنای درک و طرفداری از یک جریان خارجی تعبیر شد.

در دوره قجر، سفارتخانه‌های روس و انگلیس در تهران در فاصله‌های نزدیک به هم، محل باج‌خواهی مردم (بخوانید شخصیت‌های بانفوذ و موثر) از حکومت و یا ارعاب مردم (باز هم بخوانید شخصیت‌های بانفوذ و موثر) از سوی حکومت بودند و البته سوپاپ اطمینانی برای بیان اعتراضات و تخلیه هیجانات و فروکش کردن عصبانیت‌های توده‌ها.

با ظهور ناقص اما آشکار مدرنیته در ایران، دوره پهلوی سلسله حکومتی خود را بنیان گذاشت و در این دوره به جز ماه‌های آخر جنگ جهانی دوم، سفارتخانه‌ها اگر متروک و بی‌کار نبودند، به محل تبادلات اقتصادی رانت‌داران تبدیل شده بود. ثبات در جزیره سفارتخانه‌ها با این توضیح که اقدامات امنیتی آنها با هماهنگی دربار انجام می‌شد، با پیروزی انقلاب اسلامی از هم پاشید و با تسخیر سفارت آمریکا، اگر هر سفیری به نمایندگی از کشورش قصد برنامه‌ریزی علیه ایران و مردمش را داشت، مجبور به سکوت و انفعال شد.

تا پیش از آن هجمه و حمله به سفارتخانه‌ها در کشورهای مختلف دیده شده بود، اما در ایران برای نخستین بار که تجمعی مقابل سفارتخانه‌ای شکل گرفت و در همان زمان تجمع گروهی از دانشجویان که بعدها خود را خط امامی خواندند، سفارتخانه تسخیر شد و کارکنانش به گروگان گرفته شدند. امام و عموم شخصیت‌های انقلابی خواسته و ناخواسته این اقدام دانشجویان را پذیرفتند، چون لانه جاسوسی شیطان بزرگ فتح شده بود، و از آن روز سالروز این فتح بزرگ جشن گرفته می‌شود.

این اقدام به بیش از 43 سال دشمنی سخت آمریکا با ایران منجر شده است و به تراز و خط معیاری برای تصمیم‌سازی در خصوص سفارتخانه‌ها و نمایندگان دیپلماتیک کشورهای مختلف تبدیل شده است.

شاید به این دلیل بود که تلاش برای تسخیر سفارت انگلیس در ایام پایانی دهه 80 خیلی مورد تأیید قرار نگرفت و حتی رهبر انقلاب آن را رد کرد. در آن واقعه، جمعی از دانشجویان (با همراهی عده‌ای که خود را دانشجو می‌خواندند) مقابل سفارت انگلیس تجمع و سعی کردند محیط آن را تسخیر کنند. اگر این تسخیر همانند آنچه برای سفارت آمریکا اتفاق می‌افتاد، الان ما دو کلیدواژه در بحث دشمن‌شناسی داشتیم، آمریکا و انگلیس.

جوانان انقلابی در بحث عنایت به سفارتخانه‌ها، در ابتدای دهه 90 نمایندگی سیاسی عربستان سعودی در ایران را هم مورد توجه قرار دادند؛ هم سفارت در تهران و هم کنسولگری در مشهد. بهانه این برخورد، اعدام شیخ نمر النمر، یکی از رهبران شیعیان عربستان بود که بی‌رحمانه، گردنش با حکم دادگاه سعودی با شمشیر قطع شد.

این اقدام هم تایید رسمی مسئولان حکومت را نگرفت؛ هرچند برخی از نزدیکان تعدادی از ذی‌نفوذهای حاکمیت، در لیدری تعرض به سفارت عربستان نقش اصلی را داشتند و تعقیب قضائی که برای عده محدودی از آنها صورت گرفت، خیلی سخت و بازدارنده نبود.

همانطور که گفته شد؛ تسخیر سفارت آمریکا به ایجاد گره کور روابط دو کشور انجامید و تعرض به سفارتخانه‌های انگلیس و عربستان سعودی به تعطیلی سفارت چند کشور در ایران و حتی قطع روابط تمام و کمال دیپلماتیک دو کشور منجر شد.

اما پایداری در ارزش‌های انقلابی چیزی نیست که جوانان انقلابی به دلیل حفظ روابط خارجی، بخواهند آن را نادیده بگیرند. یکی از ارزش‌ها حفظ تمامیت ارضی کشور و اجازه ندادن حتی به احدی از کشورها برای دست‌درازی به خاک و سرزمین ایران است. کاری که چین در بیانیه مشترک اخیر خود با عربستان سعودی آن را نادیده انگاشت و خواستار مذاکره و گفت‌وگوی ایران با امارات برای تعیین مالکیت جزایر سه‌گانه در دل خلیج فارس شد.

این بیانیه آب سردی بود بر پیکر طرفداران نگاه به شرق، اما در عین حال عاملی برای بیداری عده‌ای بود که متوجه فریب چندساله چین شدند و می‌خواستند با تجمع مقابل سفارت چین در شمال شهر تهران، اعتراض خود را به گوش چشم‌بادامی‌ها برسانند.

این بار اما بر خلاف انگلیس و عربستان که جزو دشمنان اصلی در نگاه حاکمیت محسوب می‌شوند، تعرض به سفارت کشور چین، خط قرمز تعیین شد و تجمع، شکل نگرفته، پراکنده شد. بماند که به بهانه‌هایی که حتی بسیار کوچک‌تر از احترام به حق حاکمیت ملی ایران بر آب و خاکش هستند، تجمعات با تامین امنیت بالا مقابل برخی کشورهای غربی برگزار می‌شود و آبی در دل تجمع‌کنندگان تکان نمی‌خورد.

چین، که به نظر این روزها به دنبال بازی کردن در نقش برادر بزرگ‌تر است، اعتراض مردم ایران را نشنید هر چند با رصد فضای مجازی از این اعتراض‌ها مطلع می‌شود، اگر مدافعان سینه‌سوخته همچنان بگذارند و این کار چین را ماستمالی نکنند و به انها قوت قلب ندهند.