مؤلفان بی‌اخلاق

نشریه برای پیدا کردن اینکه آیا یک اثر قبلاً جای دیگری منتشرشده یا نه راه چندانی ندارد. طبیعی است که نشریه بر اساس حسن نیت و اعتماد به کسی که مطلب را ارائه می‌دهد عمل می‌کند ولی خب یک مشکلی که گه گاه در برخی نشریات مشاهده می‌شود همین چیزی است که ما از آن به‌عنوان عدم ذکر منبع از آن یاد می‌کنیم. یا حالت دیگری این است که یک مطلبی را بافاصله زمانی به دو نشریه تحویل می‌دهند. خب خیلی پیچیده نیست. بخشی از ماجرا به اخلاق حرفه‌ای بازمی‌گردد. قطعاً هر مطلبی که منتشر می‌شود یک دوره زمانی خاص خودش را دارد در یک مطبوعه‌ای که منتشر می‌شود دیگر قاعدتاً نباید درجایی دیگر منتشر شود مگر به مناسبتی با ذکر منبع و با یادآوری این نکته که این مطلب فرضاً در فلان نشریه یا در فلان سایت منتشرشده و به هر دلیل ما این را دوباره بازنشر می‌کنیم. این هم بایستی اعلام شود. مشکلی در ساختار نشریات نیست چون راهی برای آن‌ها وجود ندارد که ببینند قبلاً درجایی منتشرشده است یا خیر. مشکل از طرف خود نشریه نمی‌تواند باشد.
در اینجا خود ناشر یا نشریه اداره کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد مسئولیت چندانی ندارند. در اینجا نقش آن ذینفع مهم است. خیلی از اوقات هم برملا می‌شود که فلان کتاب یا عکس یا مقاله یا مطلب قبلاً در فلان جا منتشرشده است و باز در اینجا خود ذینفع است که باید برود و اقدام کند. نکته اساسی که در سؤال اول شما هم گفتم و اینجا هم تکرار می‌کنم دقیقاً همین نکته است که در این بحث مسئولیت اصلی بر عهده خود صاحب اثر هست و باید مسئولیت اصلی را باید خود صاحب اثر دانست و مسئولیتی که بر عهده دولت هست عمدتاً یک مسئولیت نظارت عالیه و نظارت عمومی و نهادهای رسیدگی‌کننده هست. باز من با کالاهای معمولی مثال می‌زنم. دولت موظف است نیروی پلیس داشته باشد و آن نیروی پلیس محافظ امنیت باشد اما جلو خانه هرکسی یک پلیس قرار نمی‌دهند. ما البته یک مقداری اوضاع تولید کالاهای فرهنگی‌مان دچار یکسری نابسامانی‌های درونی است که باید این‌ها را به‌طور جداگانه باید موردبحث و گفتگو قرارداد. از قبیل اینکه روش تولید کتاب، کتاب سازی‌ها و... این بحث، بحث مفصلی است اما چیزی نیست که وزارت فرهنگ و ارشاد باید موظف باشد که رسیدگی بکند و در مورد آن اقدامی انجامی دهد که آیا این کتاب از مصادیق سرقت ادبی هست یا نیست. مواردی هم که شما فرمودید در کتاب‌های دانشگاهی به دلیل استانداردهای بخصوصی که کتاب دانشگاهی باید داشته باشد یک مقداری موضوع فرق می‌کند. در حال حاضر در دانشگاه‌های ایران کتاب‌هایی که توسط ناشر دانشگاه می‌خواهد منتشر شوند طبیعتاً باید شرایط خاصی داشته باشند اما در غیرازاین موارد هرکسی می‌تواند ناشر خودش را پیدا بکند و کتابش را فارغ از اینکه چه کیفیتی دارد منتشر کند.
در این چرخه من نقصی نمی‌بینم. چون منطقی هم نیست. قابل انجام هم نیست. با توجه به تعداد گسترده کتاب‌هایی که در حال حاضر منتشر می‌شوند امکان‌پذیر هم نیست. البته برخی آثار هستند که به ثبت می‌رسند. در مورد آثاری که به ثبت می‌رسند این رسیدگی انجام می‌شوند. مثل علائم تجاری به‌طور خاص. فیلم‌نامه‌ها به ثبت می‌رسند. در این مورد نیز بیشتر توجه می‌شود اما در مورد کتاب که اشاره کردید چندان امکان اجرایی وجود ندارد.

شماره 16 دوهفته نامه آیت ماندگار