روش توزیع واکسن آنفلوانزا در داروخانه‌ها

با توجه به اینکه در فرایند توزیع ماسک در کشور، مشکلات فراوانی وجود داشت و با ممنوعیت عرضه ماسک در داروخانه‌ها در ابتدای شیوع ویروس کرونا، ممکن است این مشکل درباره توزیع واکسن نیز اتفاق افتد؛ بنابراین باید همه جوانب مدیریتی و فرایندی برای عرضه واکسن آنفولانزا به گروه‌های دارای اولویت بررسی شود؛ در ادامه به برخی از مسائل و مشکلات احتمالی در توزیع واکسن آنفولانزا پرداخته خواهد شد.

با توجه به اینکه در کشور بیش از ۱۳ هزار داروخانه وجود دارد و تعداد واکسن‌هایی که باید توزیع شود محدود است، باید معیار‌های انتخاب داروخانه‌ها کاملا شفاف و صریح معین شود.

معیار‌های مذکور باید اطلاع رسانی شده و داروخانه‌های محل توزیع واکسن باید در سایت سازمان غذا و دارو در اختیار عموم مردم قرار گیرد.

بدیهی است عرضه واکسن در داروخانه‌ای بجز داروخانه‌های اعلامی، تخلف محسوب شده و باید با داروخانه متخلف برخورد شود.

پیش‌بینی می‌شود سازمان غذا و دارو، توزیع واکسن‌ها را در داروخانه‌های منتخب به انجام برساند. مهمترین مساله این است که داروخانه ظرفیت و سلامت کاری لازم برای توزیع واکسن را داشته باشد.
در سازمان غذا و دارو و در سامانه کنترل اصالت، ردیابی و رهگیری (تی تک)، امکان اختصاص شناسه یکتا به هر قلم واکسن وجود دارد. قابلیت رصد مالکیت واکسن در کل زنجیره تأمین و از طریق شناسه رهگیری وجود دارد.

در انتهای فرایند مذکور، می‌بایست داروخانه با استفاده از بارکدخوان دوبعدی، شناسه رهگیری واکسن را در سامانه ثبت کنند. این به معنی عرضه واکسن به مصرف کننده نهایی و از بین بردن امکان عرضه مجدد آن به فرد دیگر است.

در حال حاضر بیمه‌های درمانی پایه، داروخانه‌های طرف قرارداد خود را ملزم کرده‌اند در زمان عرضه دارو به بیمه شده، با استفاده از بارکدخوان دوبعدی، شناسه رهگیری دارو را در سامانه بیمه ثبت کنند. سامانه بیمه‌گر به صورت وب سرویس استعلام دارو را از سازمان غذا و دارو استعلام کرده و در صورت عدم تایید اصالت دارو یا تقلبی بودن برچسب یا شناسه اصالت، بیمه‌ها از پوشش بیمه‌ای دارو امتناع کرده و عملا امکان ثبت نهایی دارو در سامانه بیمه‌گر وجود ندارد.

شناسایی گروه‌های دارای اولویت

با توجه به اینکه تعداد واکسن‌ها محدود و تعداد متقاضیان چندبرابر موجودی واکسن‌هاست، قطعاً باید از الگوریتم‌های شناسایی استفاده کرد تا افرادی که دارای اولویت بالاتری برای دریافت واکسن هستند، شناسایی و انتخاب شوند. سازمان غذا و دارو تصمیمی به شناسایی گروه‌های دارای اولویت ندارد و قطعاً با منطق "هر کس زودتر به داروخانه رسید" تصمیم به عرضه واکسن‌ها دارد. با فاکتور‌هایی نظیر سن، جنسیت، موقعیت مکانی محل زندگی (مناطق قرمز اولویت بالاتری برای دریافت واکسن دارند)، سوابق بیماری‌های زمینه‌ای و بیماری‌های خاص (در وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه‌گر بخشی از این اطلاعات وجود دارد) و سایر فاکتورها، می‌توان گروه‌های هدف را شناسایی کرد.

باید از طریق پیامک، گروه‌های شناسایی شده را مطلع کرد که می‌توانند ضمن مراجعه به داروخانه، واکسن خود را دریافت کنند. بر اساس موقعیت محل زندگی می‌توان از زیرساخت‌هایی نظیر سفارش آنلاین و رزرواسیون واکسن استفاده کرد که افراد دچار سردرگمی نشوند. اگر سازمان غذا و دارو نتواند راهکاری برای مدیریت توزیع و عرضه واکسن به افراد دارای اولویت نداشته باشد، قطعاً با صف‌های طولانی و بازار سیاه مواجه خواهیم شد. همین امر موجب افزایش تعداد مبتلایان به ویروس کرونا خواهد شد.

یکی از اتفاقاتی که در چند هفته آتی و پس از آغاز توزیع واکسن شاهد آن خواهیم بود، عرضه واکسن‌های تقلبی است. بدلیل افزایش تقاضا و کمبود واکسن، قطعاً سودجویان به این حوزه ورود خواهند کرد. سازمان غذا و دارو باید زیرساخت سامانه تی‌تک را به آحاد جامعه معرفی کرده و شیوه احراز اصالت واکسن را مشخص کند. در کنار این امر، اقدامات انتظامی، امنیتی و تعزیراتی باید صورت پذیرد تا از تقویت بازار سیاه جلوگیری بعمل آید.

با توجه به اینکه واکسن آنفولانزا با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد شده است و کشور‌های همسایه ما هم درگیر این ویروس هستند، مطابق با تجارب پیشین که دارو‌هایی که با ارز دولتی وارد شده بودند و به کشور‌های همسایه قاچاق می‌شدند، این اتفاق در مورد واکسن آنفولانزا نیز خواهد افتاد.

باید دستگاه‌های درگیر در موضوع مبارزه با قاچاق با همکاری و هماهنگی یکدیگر، از قاچاق صادراتی این دارو جلوگیری کنند. طبق شواهد و تجارب گذشته، در شرایط کنونی سازمان غذا و دارو برنامه‌ای برای نظارت بر زنجیره تامین و جلوگیری از بروز قاچاق صادراتی ندارد.

زمانی که متقاضی دریافت واکسن کرونا به داروخانه مراجعه می‌کند، با ارائه کارت ملی، درخواست خود را به داروخانه اعلام می‌کند. داروخانه کدملی را ثبت کرده و در صورت عدم دریافت واکسن توسط فرد، واکسن را به وی می‌فروشد.

سوال اینجاست که اگر بدون اطلاع یک فرد کدملی وی را در سامانه ثبت کرده باشند، تکلیف چیست؟ قطعا با مواردی مواجه خواهیم شد که از کدملی افراد سوء استفاده شده و بدون اطلاع ایشان واکسن عرضه و به نام آن‌ها ثبت شده است. مطابق با اصل آگاهی و اختیار و احراز هویت فرد، باید در زمان مراجعه وی به داروخانه، از متقاضی شماره تلفن همراهی که به نام وی است را دریافت کرد. از اینجا به بعد اتفاقات زیر می‌افتد:

بررسی مطابقت شماره تلفن همراه و شماره ملی متقاضی از طریق سرویس شاهکار، ارسال کد تایید برای شماره تلفن همراه متقاضی، اعلام کد تایید توسط متقاضی به مسئول ثبت اطلاعات داروخانه، بررسی استحقاق متقاضی برای دریافت واکسن و فروش واکسن، اطمینان ازدریافت واکسن توسط فرد.

در انتهای فرایند افرادی که واکسن را دریافت کرده‌اند، مکلف هستند شماره ملی خود به همراه شناسه ۱۶ رقمی اصالت که بر روی برچسب اصالت هر واکسن وجود دارد را به سامانه پیامکی رسمی سازمان غذا و دارو (۲۰۰۰۸۸۲۲) ارسال نمایند. معنای این فرایند این است که فرد اولا استحقاق و اولویت دریافت واکسن را داشته و ثانیاً دقیقاً خود او واکسن را دریافت کرده است.

درپایان گفتنی است سازمان غذا و دارو باید برنامه مشخص خود برای توزیع واکسن آنفولانزا را اعلام کند در شرایط کنونی که مردم اضطراب زیادی در نتیجه شرایط حاکم اقتصادی، سیاسی و نیز سایه سنگین کرونا را دارند، نمی‌توان اضطراب جدیدی بر آن‌ها وارد کرد. همچنین نباید موجب ایجاد صفوف و تجمعات زیاد در داروخانه‌ها و برای واکسن آنفولانزا ایجاد شود.