بورس دلار را گران کرد؟/ قیمت ارز سال‌هاست در خارج ایران تعیین می‌شود

آیت ماندگار- رشد شاخص بورس حرف و حدیث‌های فراوانی را به همراه داشته است. حجم بالای نقدیندگی در بازار سرمایه حالا کارشناسان را متوجه یک خطر کرده است. این نقدینگی به سمت تولید خواهد رفت؟ بسیاری از صاحبنظران پیش از این امیدوار بودند که نقدینگی به سمت بازار سرمایه حرکت کند و حالا به ظاهر این رویا محقق شده است، اما برخی دیگر معتقدند داد و ستد صورت گرفته در بورس با توجه به قدرت نقدشوندگی بالا می‌تواند برای سایر بازار‌ها خطرآفرین باشد.

نکته قابل توجه آن است که برخی دیگر عامل افزایش قیمت در سایر بازار‌ها مانند دلار را افزایش شاخص بورس می‌دانند. کامران ندری، کارشناس پولی و بانکی در این خصوص می‌گوید: با کاهش نرخ سپرده‌های کوتاه مدت و بلند مدت در بانک‌ها، شاهد حرکت نقدینگی از بانک‌ها به سمت بورس بودیم که این مساله می‌تواند در آینده نزدیک سبب شکل‌گیری نوع سومی از نقدینگی شود.

او معتقد است سهامی که طی ماه‌های گذشته ۲۰۰ درصد رشده داشته، سبب تولید نوعی نقدینگی شده که به سمت بازار‌های دیگر مانند مسکن، ارز، خودرو و طلا سرایت می‌کند و یک موج تورمی را برای کشور به وجود می‌آورد.

این کارشناس پولی و مالی تبدیل سریع سهام به پول را یکی از دلایل تورم‌زا بودن رشد بی رویه بورس دانست و ادامه داد: در گذشته بورس تابعی از سایر بازار‌ها بود؛ اما امروز شاهد شکل‌گیری نوعی رابطه جدید بر اساس بازدهی بورس و تاثیر آن بر سایر بازار‌ها هستیم که این رشد علاوه بر رشد آن بازار‌ها به دلیل سایر عوامل است.

 

اما از سوی دیگر برخی کارشناسان معتقدند جذب نقدینگی توسط بازار سرمایه سبب شده تا زهر افزایش قیمت دلار گرفته شود.

اما از سوی دیگر محمدحسین ادیب کارشناس اقتصادی معتقد است هجوم نقدینگی به بورس از زهر افزایش نرخ ارز می‌کاهد لذا هجوم نقدینگی به بورس، مانع افزایش بیشتر نرخ ارز است؛ اگر هجوم به بورس نبود دلار افزایش بیشتری داشت.

وی می‌گوید: ۵۲ درصد سپرده‌های بانکی به ۴۰۰ هزار خانواده تعلق دارد و این ۴۰۰ هزار خانواده با افزایش نرخ ارز ۷۰ درصد دارایی خود را از دست داده اند و برای حفظ ۳۰ درصد باقی مانده به حرکت درآمده اند، این‌ها فاقد مهارت‌های لازم برای پول درآوردن در فضای رقابتی ایجاد شده با این نرخ ارز هستند و باید یک سوم از دارایی باقی مانده را از دست بدهند تا در اقتصاد توازن ایجاد شود، باید یک سوم پس انداز این ۴۰۰ هزار نفر بسوزد تا از فشار به طبقه متوسط کاسته شود و بهترین جا برای سوزاندن سپرده مازاد، بورس است.

 

با این همه، اما کارشناسانی هم هستند که معتقدند اساساً نرخ ارز در جای دیگری تعیین می‌شود و بورس نمی‌تواند اثری بر بازار ارز داشته باشد.

همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه درباره ارتباط گرانی دلار به بورس در گفتگو با اقتصاد ۲۴ می‌گوید: واقعیت این است که قیمت دلار یا نرخ تبادل ارز با ریال تابع تورم است و نه عامل تورم. در واقع قیمت دلار یک معلول است و نه عامل. زمانی که به دلیل کمبود منابع یا افزایش سطح پول و نقدینگی، قیمت ارز‌های خارجی در برابر ریال تقویت می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح می‌کند: حالا اگر این معلول یا نرخ دلار را کالبدشکافی کنیم قیمت آن به عواملی دیگر بستگی دارد. طی سی سال گذشته قیمت ارز هیچگاه داخل ایران تعیین نشده است.

 

دارابی با بیان اینکه افرادی که معتقدند بورس قیمت ارز را افزایش می‌دهد کاملاً در اشتباه هستند، اظهار می‌کند: مکانیزم کشف قیمت دلار ارتباطی به بورس ندارد. دلار در بازار دبی بر اساس میزان حواله‌های دریافتی و میزان درهم موجود در صرافی‌ها تعیین ارزش می‌شود. اگر در دبی درهم داشته باشید هیچ کس نمی‌تواند قیمت دلار را تهران بالا ببرد و اگر برعکس در دبی درهم موجود نباشد هرچقدر در بازار تهران اسکناس بفروشید تاثیر چندانی در قیمت ارز نخواهد داشت.

وی یادآور می‌شود: مرکز تعیین ارزش ریال در برابر دلار و سایر ارز‌ها، امارات متحده عربی است، چرا که زمانی که قیمت ریال در برابر درهم کشف شد می‌توان قیمت سایر ارز‌ها در برابر ریال را تعیین کرد؛ بنابراین آنچه که طی روز‌های اخیر در بازار ارز رخ داده است ناشی از کمبود درهم در امارات متحده عربی است.

دارابی تاکید می‌کند: این کمبود سه عامل اساسی دارد، زمانی که قیمت نفت کاهش پیدا می‌کند دو تا سه ماه بعد تاثیر خود را بر بالانس ارزی کشور می‌گذارد. عامل دیگر مسئله کرونا است که صادرات را تحت تاثیر قرار داد و عامل سوم باز شدن بازار دبی بود که نیاز‌های وارداتی را بیشتر می‌کند و چون ریال زیادی وارد بازار دبی می‌شود قیمت درهم بالا می‌رود.

 

این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه بازار بورس تاثیری بر قیمت ارز ندارد، می‌گوید: نرخ دلار و درهم معلول عوامل دیگر مانند افزایش نقدینگی و کمبود منابع است. نوع گرانی و تورمی که امروز در جامعه ایران با آن روبرو هستیم برخلاف سال‌های گذشته سهم بیشتری در کمبود کالا دارد.

 

وی می‌افزاید: بازار املاک و مستغلات، بازار خودرو و ارز هر سه نشانه‌هایی از کمبود عرضه را نشان می‌دهند. این مسئله دلایل مختلفی مانند تحریم‌ها، کمبود سرمایه گذاری در بازار املاک، مشکلات قوانین و مقررات و... بوده است که این عوامل موجب کمبود عرضه شده و به موازات آن رشد پایه پولی، بحران کرونا و تحریم‌ها نهایتا به تورم منجر شده است.

دارابی خاطرنشان می‌کند: باید توجه داشته باشیم که بورس اتفاقا تا به امروز به عنوان یک سپر تورمی عمل کرده است. سرمایه گذاری در حال حاضر به هدف اول در بورس تبدیل شده است. اگر این نقدینگی که در بازار سرمایه است راهی بازار‌های دیگر می‌شد در آنجا قیمت‌ها به شدت بالا می‌رفت.

وی یادآور می‌شود: ما باید عوامل اصلی تورم را شناساسی و کنترل کنیم. دنبال مقصر گشتن در بازار بورس و ارز اشتباه است. باید به دنبال درمان کسری بودجه دولت باشیم و همچنین مشکل کمبود موجودی‌ها و عرضه‌ها ناشی از تحریم‌ها و کمبود مبادلات تجاری را برطرف کنیم.

منبع: اقتصاد 24