همه‌پرسی آری یا نه؟!

آیت ماندگار- اصل پنجاه و نهم قانون اساسی می‌گوید: در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه‌پرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت بگیرد. درخواست مراجعه به آراء عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد. بر این اساس، گزارش این شماره آیت ماندگار درباره مزایا و معایب همه‌پرسی و چگونگی مراجعه به آراء عمومی است. از این‌رو به سراغ نمایندگان مجلس رفتیم تا از نقطه نظرات آن‌ها درباره چگونگی و اجرایی شدن این اصل باخبر شویم.

غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی، نماینده رشت و عضو فراکسیون مستقلین مجلس درباره مزایا و معایب همه‌پرسی گفت: حال که ۴۰ سالگی انقلاب را پشت سرگذاشتیم و انقلاب به ثباتی رسیده، نباید از رجوع به نظر مردم خوف و ترس داشته باشیم. نماینده رشت در ادامه افزود: دشمنان انقلاب همیشه می‌گویند حکومت ایران با مردمش قیم مآبانه برخورد می‌کند در صورتیکه حکومت ما خود را نماینده تام و تمام مردم می‌داند. نایب رییس فراکسیون مستقلین مجلس در ادامه گفت: اگر حکومت در برخی مسائل به آرای عمومی مراجعه کند، تصمیم‌گیری برای برخی از ارکان حکومت مانند مجلس هم راحت‌تر است، زیرا نمایندگان مجلس در برخی لوایح‌ها شاید نظری بدهند که با موکلینی که به آن‌ها رأی داده‌اند، متفاوت باشد و مراجعه به آرای عمومی، نظرات مردم را به مجلس نزدیک‌تر می‌کند و مردم فکر می‌کنند به حساب آمده‌اند و مشارکت دارند. غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی در ادامه گفت: اینکه فقط مردم، نمایندگان را انتخاب کنند و آن نماینده هم هر طور دلش می‌خواهد اظهارنظر کند و بگوید من نماینده مردم هستم و هیچ‌وقت نظر مردم را نپرسد، دچار اشکال است. نماینده مردم رشت در ادامه گفت: فکر می‌کنم در برخی مسائل بین‌المللی که مردم منشأ اثر و تصمیم‌گیرنده هستند و تشتّت آراء زیاد است به جد نیاز باشد که از مردم نظر بخواهیم. عضو فراکسیون مستقلین مجلس در ادامه گفت: بزرگترین اشکال این است که ما خودمان می‌آییم و تصمیم می‌گیریم و بعد هم، همیشه در یک تضارب افکار هستیم که مردم می‌گویند ما به تو نماینده رای دادیم که این کار را بکنی، اما کار دیگر را کردی و گروهی دیگر از رأی‌دهندگان که رأی داده‌اند، نظر دیگری دارند. جعفرزاده‌ایمن‌آبادی تصریح کرد: مثلاً در همین مسئله FATF، عده‌ای شماره‌های نمایندگان را پیدا کرده‌اند و به آن‌ها پیامک می‌دهند و تهدید می‌کنند که اگر هر تصمیمی بگیرید باید هزینه آن را بپردازید. عضو فراکسیون مستقلین مجلس گفت: گرچه نظر من این است که هر نماینده‌ای، هر رأیی که می‌خواهد بدهد، شفاف بگوید که در تاریخ ثبت شود. به نظر من اگر مراجعه به آرای عمومی می‌شد این‌قدر نه در مجلس و نه در مجمع تشخیص مصلحت نظام، تصمیم‌گیری سخت نبود و تنش نداشتیم. راه حل این کار هم این است که صدا و سیما چند شب برنامه بگذارد و موافقین و مخالفین درباره این مسأله صحبت کنند و نظر دهند و بعد تصمیم‌گیری شود، هر تصمیمی هم مردم بگیرند باید اجرا شود و نمی‌توانیم بگوییم مردم تصمیم اشتباه گرفتند، زیرا مردم همان کسانی هستند که بار‌ها به جمهوری اسلامی آری گفته‌اند و قطعاً تصمیم مردم درست است. غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی درباره موانع اجرای همه‌پرسی گفت: مردم درگیر مسائل اقتصادی و مشکلاتشان هستند از بهانه‌هایی است که برخی مخالفان همه‌پرسی برای اجرایی شدن این اصل می‌آورند.

حمیده زرآبادی، نماینده قزوین و عضو فراکسیون امید درباره مزایا و معایب همه‌پرسی گفت: اصل همه‌پرسی یک اصل قانونی است و لزوم آن هم وجود داشته که قانون‌گذار این اصل را در قانون اساسی گذاشته و پیش‌بینی کرده، اما اینکه چگونه از این اصل قانونی بهره‌برداری و استفاده کنیم نیاز به چارچوب مشخص دارد تا بتوانیم به نحو احسن از این قانون سود ببریم، نه اینکه هر وقت دچار مشکل می‌شویم دنبال راهکار استفاده از این اصل برویم. نماینده قزوین در پاسخ به این پرسش که آیا نمایندگان مجلس و دولت عزمی برای اجرای تصمیماتی که گرفته‌اند، دارند؟ گفت: در مسائل کلان و تاثیرگذار که تاثیر مستقیمی در شرایط کشور می‌گذارد بهتر است که این اتفاق بیفتد و باید هماهنگی در قوای کشور باشد تا به یک تصمیم واحد برسیم که در حال حاضر این هماهنگی نیست. زرآبادی درباره موانع اجرای همه‌پرسی در کشور گفت: این اصل در کشور ما جا نیفتاده، زیرا منافع کشور و منافع عموم مردم خیلی مطرح نیست و بیشتر منافع گروهی، حزبی و فردی مطرح است و به نظر من این ساختار باید تغییر کند و منافع ملی و عموم مردم در اولویت باشد. اگر منافع ملی کشور اهمیت داشته باشد به نقطه نظر مشترک می‌رسیم، اما اگر هر فردی بخواهد منافع حزب و جریان خود را در نظر بگیرد، کشور درگیر مسائل حزبی و منطقه‌ای می‌شود و دیگر ما نمی‌توانیم به یک نقطه نظر مشترک برسیم.

فاطمه سعیدی، نماینده تهران و عضو فراکسیون امید و زنان مجلس درباره مزایا و معایب رجوع به اصل همه‌پرسی گفت: نظر من این است که وقتی نمایندگان مجلس موضوعی را تصویب کردند یا موضوعی را رد کردند باید به نظر مجلس احترام گذاشت، زیرا رای مجلس چکیده رأی مردم است و نیازی به همه‌پرسی نیست و برگزاری همه‌پرسی با توجه به هزینه و جمعیت زیاد کشور به صرفه نیست. عضو کمیسیون آموزش مجلس در پاسخ به این پرسش که آیا زمانی مجلس به نتیجه می‌رسد که مواردی را به همه‌پرسی بگذارد، گفت: من چندی قبل یک توییت زدم که چند مسأله معضل کشور است و باید با همه‌پرسی نظر مردم را خواست و مردم در این موارد نظر دهند.

عبدالرضا هاشم‌زائی، نماینده تهران و عضو فراکسیون امید مجلس در پاسخ به این پرسش که مزایا و معایب رجوع به اصل همه‌پرسی چیست؟ گفت: من در یک مصاحبه بحث رفراندوم را در برخی مسائل مانند حصر یا مذاکره با آمریکا و تعاملات بین‌المللی را مطرح کردم که برخی جراید به من حمله کردند. اما در پاسخ به سوال شما باید متذکر شوم که شاید برخی از دوستان یا رقبای ما، معنای رفراندوم را نمی‌دانند. معنای رفراندوم یعنی مراجعه به افکار عمومی و اگر مراجعه به افکار عمومی را مطرح کنیم دوستان و منتقدین بهتر متوجه می‌شوند. وی در ادامه گفت: در ابتدای انقلاب برای تعیین نظام جمهوری اسلامی، امام فرمودند: مراجعه به آرای عمومی، و شاید آن زمان با توجه به جایگاه، موقعیت و محبوبیت امام در بین مردم و مرجع تقلید که اکثریت مردم آن زمان هم از ایشان تقلید می‌کردند و بالای ۹۹ درصد نظر ایشان را قبول داشتند، می‌توانستند به تنهایی تصمیم بگیرند، اما ایشان فرمودند: مراجعه به آرای مردمی. عضو فراکسیون امید در ادامه گفت: مجلس در رأس امور است، رییس جمهمور هم با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود. چرا امام نگفتند رییس جمهور در رأس امور است؟ زیرا مجلس مجتمع از ۲۹۰ نماینده مردم است و مردم می‌توانند بیشترین انتقادات را از نمایندگان بکنند حتی بیشتر از وزیر، زیرا مردم به نماینده می‌گویند ما به تو رأی دادیم و مجلس خانه ملت است. نماینده تهران در ادامه افزود: اعتقاد من این است که الان ۴۰ سال از انقلاب گذشته و نظام تثبیت شده و اشکالی ندارد در برخی موضوعات مثل حصر، FATF یا فیلترینگ از مردم نظرخواهی کنیم و هر چه مردم نظر دادند، عمل کنیم. عبدالرضا هاشم‌زائی در پاسخ به این پرسش که آیا نمایندگان مجلس و دولت عزمی برای اجرا کردن تصمیماتی که گرفته‌اند دارند؟ گفت: اگر ساز و کار رفراندوم را در قانون اساسی بخوانیم باید مقداری تعاملات بیشتری بین مسئولان در کشور صورت گیرد تا بتوانیم آن را اجرا کنیم.

علیرضا محجوب، نماینده مردم تهران و عضو فراکسیون امید در پاسخ به این پرسش که مزایا و معایب وجود اصل همه‌پرسی چیست؟ گفت: اعتقاد دارم که رفراندوم بهترین نوع رای‌گیری است و بعضی کشور‌ها به مانند سوییس برای برخی مسائل کوچک خود هم از مردم نظرخواهی می‌کنند و، اما از اساس رجوع به رای مردم شاید معایبی هم داشته باشد و نظم عمومی را مختل کند، ولی احترام به رای مردم این را ایجاب می‌کند و نمی‌دانیم برنده این موضوعات چه کسی است. نماینده تهران در ادامه گفت: مردم ایران تمایلات خارجی ندارند و همیشه ضدقدرت‌های خارجی بوده و مدافع مصالح کشورند و برای استقلال کشور به هر قیمتی ایستادگی کرده و دفاع می‌کنند، اما، چون تجربه برگزاری رفراندوم را نداشته‌ایم و نیاز به تجربه داریم نمی‌توانیم نظر دهیم. اما در نهایت من موافق رفراندوم هستم، ولی ممکن است مصالح کشور در خطر باشد و تشخیص این مسئله هم در قانون اساسی با رهبری است. عضو فراکسیون امید مجلس در پاسخ به این پرسش که آیا نمایندگان مجلس و دولت عزمی برای اجرایی کردن تصمیماتی که گرفته اند دارند؟ گفت: باید مراقب باشیم که اگر وضع را بهتر نمی‌کنیم حداقل آن را بدتر نکنیم و با تصمیمات درست به نتایج بهتری دست یابیم. علیرضا محجوب در پاسخ به این پرسش که موانع اجرایی همه‌پرسی چیست؟ گفت: همه‌پرسی منع قانونی ندارد بلکه یک مانع بزرگ دارد و آن، مانع روانی و فرهنگی است و باید آن را حل کنیم و با موضوعات کوچک شروع کنیم تا به موضوعات بزرگ برسیم.