سیل غارت‌گر اومد!

آیت ماندگار- امسال مردم ایران همراه هفت سین، سینی دیگر را تجربه کردند. سیل، سین هشتمی بود که ناخواسته بر سر سفره عید نوروز نشست و خسارت جانی و مالی بسیاری به دنبال داشت. این سیل خانمان‌سوز، در دل خود دلایل بسیاری همچون فرسایش خاک و نابودی جنگل‌ها تا عدم اعتماد به پیش‌بینی‌ها و هشدارهای هواشناسی و ساخت و ساز جاده‌های مطالعه نشده را داشت. این در حالی است که رییس‌جمهور به تیمی متشکل از دانشگاهیان و بزرگان فنی ماموریت داد، دلایل سیل اخیر را بیابند و راهکارهایی برای تکرار نشدنش را پیشنهاد بدهند اما تصویب یک قانون هم می‌تواند این بحران را دوباره و دوباره تکرار کند، قانونی که اجازه می‌دهد مسیل‌ها به شکل «مجاز» فروخته شوند!

گفت‌وگوی این شماره آیت ماندگار با نمایندگان مردم در خانه ملت پیرامون سیل نوروز ۹۸ است که نظرات آن‌ها را در این باره جویا شدیم.

فاطمه ذوالقدر، نماینده تهران در پاسخ به این پرسش که با توجه به سیل‌های اخیر برنامه‌ای توسط مجلس طراحی شده است؟ عنوان کرد: در حال حاضر طرحی در دست بررسی است که دو فوریت آن را بیش از ۱۶۰ نماینده امضا کرده‌اند. در این طرح، نحوه مدیریت بحران سیل و نحوه کمک‌رسانی سازمان‌های دولتی و غیردولتی و وظایف هر دستگاه مشخص شده است. همچنین در این طرح ۱۰ ماده‌ای مدیریت واحد، برداشت‌ها و مبالغی که باید هزینه شود، آمده است. این طرح در دستور کار کمیسیون تخصصی بهداشت و برنامه و بودجه است و به زودی در صحن ارائه می‌شود.

عضو فراکسیون امید در ادامه افزود: وزرا در چند روز گذشته، گزارش خود را در صحن ارائه داده‌اند که در هفته اول چه کارهایی در مواجه با سیل انجام شد. نمایندگان استان‌های سیل‌زده هم نیز در این مورد صحبت کردند. در این راستا کمیسیون‌ها و کمیته‌های تخصصی به کار خود ادامه می‌دهند و خسارات وارده را برآورد می‌کنند و کمک‌رسانی از طریق مجلس پیگیری شود.

عضو فراکسیون زنان مجلس در پاسخ به این سوال که با توجه به حادثه‌خیز بودن کشور ایران چرا یک طرح کلی برای چنین مواقعی تهیه نمی‌شود؟ اظهار کرد: در این زمینه کمبود و خلاء وجود دارد. آقای نجار، رییس سازمان مدیریت بحران در جلسه‌ای عنوان کرده است که لایحه حوادث غیرمترقبه هنوز به پایان نرسیده است و در مراحل پایانی قرار دارد. نیاز کشور به این لایحه است و در اولویت نمایندگان قرار دارد. امیدواریم که از طریق این لایحه بتوانیم این خلاء قانونی را برطرف کنیم.

نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس در پاسخ به این پرسش که با توجه به سیل اخیر آیا بودجه ۹۸ نیاز به تغییر دارد؟ عنوان کرد: بودجه سال ۹۸ با توجه به مشکلات مردم، جایی برای برداشت ندارد و باید از منابع دیگری کمک گرفت. یکی از راهکارها برداشت از صندوق توسعه ملی است.

نماینده تهران در پاسخ به این پرسش که تا چه میزان خسارات وارده به سیل‌زدگان ناشی از عملکرد نامناسب مدیران بوده است، اظهار کرد: باید در یک دوره زمانی ۳۰ تا ۴۰ سال، ساخت و سازها، حریم‌های رعایت نشده، طرح‌ها و پروژه‌های تصویب شده در تمامی دولت‌های گذشته، پروژه‌ها و طرح‌هایی که برخلاف ماده ۲۳ بوده است و مسائل زیست‌مجیطی که رعایت نشده، مورد بررسی قرار بگیرد.

ذوالقدر در ادامه گفت: در بودجه سال جاری پیشنهاد وزارت نیرو مبنی بر اینکه طرح زمین‌های بایر به مزایده گذاشته شود، رای نیاورد.

وی افزود: باید به پروژه‌ها و مسائل نگاه عمیق و بلندمدت داشت و مطالعات نیز عمیق‌تر باشد.

عضو فراکسیون زنان مجلس دهم در پاسخ به این پرسش که برای استفاده مناسب از ظرفیت‌های سیل اخیر چه اقداماتی می‌توان انجام داد، تصریح کرد: در این خصوص هم با مشکلاتی مواجه هستیم، آب داریم اما نمی‌توانیم آن را نگهداری کنیم. این مسئله به‌طور قطع احتیاج به روش‌های نوین و مراقبت دارد. کشور ما در این زمینه هم مشکل دارد و باید یکی از اولویت‌های‌مان قرار بگیرد که بتوانیم آب را در چاه‌ها و قنات‌ها ذخیره کنیم.

علیرضا محجوب، نماینده تهران در پاسخ به این سوال که آیا مجلس برنامه‌ای برای جلوگیری و مهار سیل‌های اخیر داشته است؟ اظهار کرد: طرحی را آماده کرده‌ایم که تخصیص بودجه آن نیز مشخص شده است و باید برای تصویب به صحن آورده شود. این در حالی است که ۱۰ هزار میلیارد منابع عمرانی نیز برای آن در نظر گرفته شده است.

رییس فراکسیون کارگری مجلس در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با توجه به حادثه‌خیز بودن کشور ایران، چرا یک طرح کلی برای چنین مواقعی تهیه نمی‌شود؟ عنوان کرد: طرح کلی ساخت سد بود که اجرایی شده است اما برخی بر این باور بودند که این سدها حرام کردن پول است و آب پشت سدها جمع نمی‌شود اما همان افراد امروز می‌گویند چرا مابقی سدها ساخته نشده است؟

نماینده مردم تهران اضافه کرد: باور امروز ما این است که باید سدهای نیمه‌کاره تکمیل شود بدین معنا که اگر سدها بر روی کارون ساخته شده بود و نمایندگان خوزستان اجازه ساخت تونل کوهرنگ را می‌دادند، امروز شاهد چنین سیلی نبودیم و راه چاره‌ای برای آن داشتیم.

دبیرکل خانه کارگر افزود: نمایندگان استان مازندران مطرح کردند که زمانی که بارندگی‌ها افزایش می‌یابد سطح آب دریای خزر نیز بالا می‌رود و مناطق مسکونی را آب می‌گیرد. همچنین عنوان کردند انتقال آب به مرکز، کاهش خطر است که نمایندگان اجازه این انتقال را ندادند و در جواب می‌گویند طرح اساسی دیده نشده است.

عضو فراکسیون امید در مجلس دهم اظهار کرد: هنر این است که اتفاقات را پیش‌بینی کرده و جلوگیری کنیم نه اینکه امروز به دنبال مقصر باشیم.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس دهم در پاسخ به این سوال که تا چه میزان خسارات وارده به سیل ناشی از عملکرد نامناسب مسئولان و مدیران دولتی بوده است، تصریح کرد: اگر بخواهیم به دنبال مقصر باشیم باید از مجلس شروع کنیم زیرا برخی تصمیم‌ها باید پیش‌تر گرفته می‌شد اما این کار صورت نگرفته است.

او تصریح کرد: مجلس به موضوعات و مسائل نگاه ملی ندارد بلکه به مسائل، نگاه محلی می‌کند.

دبیرکل خانه کارگر در پاسخ به این پرسش که برای استفاده مناسب از تجربیات خطرهای سیل اخیر چه اقداماتی وجود دارد، گفت: این مسئله زمانی اتفاق می‌افتد که هدایت و فرمان در اختیارمان باشد و بدون تردید باید به مطالعه علمی صاحب‌نظران توجه کنیم و بر اساس آن عمل کنیم تا دیگر دچار چنین خساراتی نشویم.

غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی، نماینده رشت در پاسخ به این پرسش که با توجه به سیل اخیر برنامه‌ای توسط مجلس طراحی شده است؟ عنوان کرد: دولت باید اعتبار تامین کند نه مجلس، البته مجلس در این زمینه طرحی را تهیه کرده است که در کمیسیون بودجه روی آن بحث شده است و ایراداتی نیز به آن وارد بود.

او ادامه داد: مجلس راغب بود که دولت طرح تهیه و ارائه کند اما تاکنون در این زمینه طرحی ارائه نشده است.

نماینده رشت ادامه داد: بر اساس اصل ۷۵ قانون اساسی، مجلس مجاز نیست طرح‌هایی که برای دولت هزینه داشته باشد را ارائه کند و اگر دولت لایحه ارائه کند، بهتر است.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات در مجلس دهم در پاسخ به این سوال که با توجه به سیل اخیر آیا بودجه ۹۸ نیاز به تغییر دارد؟ عنوان کرد: تشخیص این امر با دولت است و اگر نیاز به تغییرات باشد مجلس آمادگی این امر را دارد.

او در پاسخ به این پرسش که با توجه به حادثه‌خیز بودن کشور ایران چرا یک طرح عملی برای چنین مواقعی تهیه نمی‌شود؟ بیان کرد: قانون حوادث غیرمترقبه وجود دارد و اجرا هم می‌شود اما هواشناسی باید به تکنولوژی‌های پیشرفته مجهز شود و آماده باشد. امیدواریم که دولت، سازمان هواشناسی را به درستی تجهیز کند.

نایب رییس فراکسیون مستقلین مجلس در پاسخ به این پرسش که برای استفاده مناسب از ظرفیت‌های سیل اخیر چه اقداماتی باید انجام شود، بیان کرد: این پرسش شما را باید وزارت نیرو پاسخ دهد زیرا مجلس محل قانون‌گذاری است.

جعفرزاده تاکید کرد: در جلسه‌ای با وزیر نیرو، تاکید کردیم برای نگهداشت آب‌ها تلاش کنند زیرا سفره‌های آب زیرزمینی خالی است و آب در جریان به سفره‌های آب زیرزمینی تزریق نمی‌شود اما اگر بتوانند به صورت ضروری آبخیزداری‌ها را تامین کنند و نگه دارند اقدام مهمی در این راستا انجام می‎‌شود.

محمدمهدی زاهدی، نماینده کرمان در پاسخ به این پرسش که با توجه به سیل اخیر آیا برنامه‌ای توسط مجلس برای جلوگیری از سیل طراحی شده است؟ عنوان کرد: این بحث فقط به مجلس مربوط نمی‌شود، دولت و مجلس باید در کنار هم طرحی را تهیه کنند و در این زمینه نیاز به یک حرکت ملی داریم.

این نماینده اصول‌گرای مجلس در پاسخ به این پرسش که با توجه به حادثه‌خیز بودن کشور ایران چرا یک طرح کلی برای چنین مواقعی تهیه نمی‌شود؟ اظهار کرد: این مسائل نیاز به طرح و لایحه ندارد و جزو وظایف اجرایی دولت است و نمی‌توان هر وظیفه دولت را تبدیل به یک قانون کرد.

وزیر علوم دولت نهم در ادامه گفت: دولتمردان و وزرای مختلف از جمله وزارت نیرو یا جهادکشاورزی باید پای کار باشند. خشکسالی یک حرف است و ترسالی یک حرف دیگر. برای هر یک باید برنامه‌ریزی جداگانه داشته باشیم اما متاسفانه این کار را انجام نمی‌دهیم و بی‌تفاوت از کنارش رد می‌شویم.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ادامه افزود: وقتی یک حادثه غیرمترقبه رخ می‌دهد تازه به یاد تصویب قانون می‌افتیم. این در حالی است که اگر در این زمینه‌ها برنامه‌ریزی شده بود با چنین حادثه‌ای شوکه نمی‌شدیم.

فاطمه حسینی، نماینده تهران در پاسخ به این پرسش که با توجه به سیل اخیر آیا برنامه‌ای توسط مجلس برای سیل‌های اخیر طراحی شده است؟ بیان کرد: کمیته مبارزه با بحران سیل فراکسیون امید در حال نهایی کردن گزارش‌های خود در این زمینه است. این فراکسیون بر این باور است که باید در صورت وجود خلاء قانونی یک طرح دو فوریتی تهیه شود.

عضو فراکسیون امید در پاسخ به این سوال که با توجه به سیل اخیر آیا بودجه سال ۹۸ نیاز به تغییر دارد؟ اظهار کرد: بودجه ۹۸ در شرایط تحریم تصویب شد و از هدف فاصله دارد.

حسینی در ادامه گفت: قانون بودجه، قانونی است که فراخور هزینه‌ها و درآمدها را مشخص می‌کند. با توجه به اینکه سیل هزینه پیش‌بینی نشده‌ای در سال جاری بود و همچنین حجم خسارت نیز بسیار بالا است به طور قطع باید پیش‌بینی جدیدی برای منابع مالی و جبران این خسارت شود که البته این امر در چارچوب بودجه امکان ندارد.

نماینده تهران در مجلس دهم در پاسخ به این پرسش که با توجه به حادثه‌خیز بودن کشور چرا یک طرح کلی برای چنین مواقعی تهیه نمی‌شود؟ عنوان کرد: به نظر می‌آید در تصویب پروژه‌ها، تعیین اولویت‌ها و برنامه‌ریزی در امور اجرایی کشور، توجه کافی به نظرات کارشناسی در خصوص پدیده‌های طبیعی نمی-شود. مثال واضح آن، حادثه کاملاً قابل پیشگیری در شیراز است که اگر برای شهرسازی به حریم بستر رودخانه وارد نمی‌شدند این اتفاق نمی‌افتاد.

عضو فراکسیون زنان مجلس دهم تاکید کرد: هنگامی که به حریم رودخانه تعرض می‌شود ممکن است در آینده شاهد چنین اتفاقی هم باشیم.

نماینده تهران در ادامه گفت: اینکه چگونه به این مساله مهم توجه نشد جای سوال دارد. جاری شدن این سیل تعداد زیادی از خانواده‌ها را داغدار کرد، خسارت‌های سنگینی همچون از بین رفتن خودروها و اموال مردم را به دنبال داشت. همچنین آسیب‌های جسمی و روحی بسیاری بر جای گذاشت. حال اینکه وقوع سیل قابل پیشگیری بود. از طرف دیگر وزارت نیرو پژوهش‌های بسیار مهمی را در حوزه اقلیمی در اختیار دارد که عدم توجه این وزارتخانه در اجرای آن‌ها کم‌توجهی بوده است، البته مقصود وزارت نیرو، دولت فعلی نیست، بلکه منظور کل تاریخچه این وزارتخانه بوده است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس یادآوری کرد: ۱۵ سال پیش مطالعاتی در حوزه تغییرات اقلیمی در ایران انجام شده است، باید پرسید آیا این مطالعات تاکنون مورد توجه قرار گرفته است؟

فاطمه حسینی تاکید کرد: در یکایک دستگاه‌های دولتی باید موضوع برقراری ایمنی وجود داشته باشد، یعنی ایمنی در اولویت قرار بگیرد و حرف اول را بزند.

نماینده مردم تهران در مجلس دهم در پاسخ به این سوال که تا چه میزان خسارات وارده به سیل‌زدگان ناشی از عملکرد نامناسب مسئولان و مدیران بوده است، خاطرنشان کرد: اطلاعاتی در این زمینه ندارم اما باید از تمامی مردم و جوانانی که برای حفظ شهرشان تلاش کردند و مانع از ورود سیل شدند تشکر کرد و به عنوان یک مدل و الگو از همبستگی و همدلی از آن‌ها یاد کرد.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم در پاسخ به این پرسش که برای استفاده مناسب از ظرفیت‌های سیل اخیر چه اقداماتی انجام شده است و یا انجام می‌شود، تصریح کرد: این امر در حوزه مدیریت آب است اما باید به‌گونه‌ای عمل شود که با وجود عدم پیش‌بینی‌های بلندمدت به لحاظ هواشناسی، مدیریت لازم با بررسی سناریوهای مختلف اعم از ترسالی یا خشکسالی در آینده، امکان مدیریت این منابع وجود داشته باشد. این مهم یک کار کارشناسی است که به طور قطع انتظار می‌رود مدیران حوزه آب در کشور برنامه و اقدام مناسبی برای آن داشته باشند.

هدایت‌ا... خادمی، نماینده ایذه و باغ ملک در مجلس دهم در پاسخ به این پرسش که با توجه به سیل‌های اخیر آیا برنامه‌ای توسط مجلس برای مهار سیل در کشور طراحی شده است؟ عنوان کرد: تاکنون برنامه‌ای ارائه نشده است. جاری شدن سیل، مهار نشدن آن و خسارات وارده به سوء‌مدیریت برمی‌گردد زیرا هواشناسی میزان بارندگی را اعلام و در این زمینه هشدار داده بود.

نماینده ایذه و باغملک در ادامه اضافه کرد: مسئولان امنیتی خوزستان نامه‌نگاری کرده بودند که احتمال وقوع سیل وجود دارد اما متاسفانه به این نامه توجهی نشد. نامه بایگانی شد و مدیریت سدها در بخش ذخیره‌سازی و رهاسازی آب نیز درست انجام نشد.

این عضو کمیسیون انرژی مجلس در پاسخ به این پرسش که آیا در مجلس طرحی برای جلوگیری از سیل و خسارات آن تهیه شده است؟ عنوان کرد: هنوز طرحی در مجلس تهیه نشده است.

خادمی در پاسخ به این پرسش که با توجه به سیل اخیر آیا بودجه سال ۹۸ نیاز به تغییر دارد؟ اظهار کرد: خسارت‌های سیل بسیار زیاد بود به طوری که می‌توان تخمین زد در خوزستان، اگر خسارات بیشتر از هشت سال جنگ تحمیلی نباشد کمتر از آن هم نیست، بنابراین نیاز به بودجه بسیاری دارد که در لایحه بودجه‌ای پیش‌بینی برای آن نمی‌بینیم و باید در این زمینه فکر دیگری کرد. شاید در این مورد بتوان از صندوق توسعه ملی برداشت یا از بانک‌ها این بودجه را تهیه کرد.

عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس در ادامه افزود: به هر حال از بودجه سال ۹۸ نمی‌توان استفاده کرد زیرا توانایی پرداخت چنین خساراتی را ندارد.

عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم در پاسخ به این پرسش که با توجه به حادثه‌خیز بودن کشور، چرا یک طرح کلی برای چنین حوادثی تهیه نمی‌شود؟ اظهار کرد: کشور ما یک کشور حادثه‌خیز است که سیستم مدیریت شهری و مهندسی درستی هم بر آن حاکم نیست. در این شرایط باید محصولات و خانه‌های خود را بیمه کنیم. بیمه نیز باید کارآیی بالایی داشته باشد. همچنین از آموزش به مردم نباید غافل شویم. این آموزش‌ها باید از دبستان به فرزندان شروع شود که در آینده شاهد وقوع چنین حوادثی نباشیم.

این نماینده اصولگرای مجلس در پاسخ به این پرسش که تا چه میزان خسارات وارده به سیل‌زدگان ناشی از عملکرد نامناسب مسئولان و مدیران بوده است؟ خاطرنشان کرد: اکثر خسارات ناشی از عملکرد نامناسب بوده است وگرنه باران یک رحمت الهی است.

وی افزود: این باران را در همه جا حتی سال‌های پیش از این دیده‌ایم اما چنین اتفاقاتی رخ نداده بود. مدیران و مسئولان دولتی به جای اینکه بستر رودخانه‌ها را لایروبی کنند، ساختمان‌سازی و رودخانه را منحرف کردند به همین دلیل عرض رودخانه‌ها کاهش پیدا کرد و مشکلات زیادی را متحمل شدیم.

این نماینده استان خوزستان در پاسخ به این سوال که برای استفاده مناسب از ظرفیت‌های سیل اخیر چه اقداماتی باید انجام شود، بیان کرد: راه‌های مختلفی وجود دارد، سدهای فراوانی که وجود دارد قرار بود بخشی از آب‌ها را کنترل کند ولی این سدها با عدم‌مدیریت، باعث بوجود آمدن سیل شد.

نماینده ایذه و باغملک در پایان خاطرنشان کرد: دو ماه قبل از وقوع سیل اعلام شد بارندگی شدیدی در پیش‌رو داریم، چرا سدها را تخلیه نکردند؟ چرا آب را به صورت اندک رهاسازی نکردند تا سدها ظرفیت داشته باشند؟ زمان وقوع سیل هم، رهاسازی آب درست انجام نشد، در صورت رهاسازی به موقع آب می‌شد مدیریت بهتری را انجام داد.