بازنگری قانون اساسی

آیت ماندگار- سال 68 بود که در بازنگری قانون اساسی، اصل یکصد و هفتاد و هفتم آن به قانون اساسی جمهوری اسلامی اضافه شد. بر این اساس، مقام معظم رهبری پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، طی حکمی خطاب به رییس جمهور موارد اصلاح یا تتمیم قانون اساسی را به شورای بازنگری قانون اساسی پیشنهاد می‌کنند. این بازنگری در قانون اساسی، در موارد ضروری به ترتیب توسط اعضای شورای نگهبان، روسای قوای سهگانه، اعضای ثابت مجمع تشخیص مصلحت نظام، پنج نفر از اعضای مجلس خبرگان رهبری، 10 نفر به انتخاب مقام رهبری، سه نفر از هیات وزیران، سه نفر از قوه قضاییه، 10 نفر از نمایندگان شورای اسلامی و سه نفر از دانشگاهیان انجام می‌گیرد که شیوه کار و کیفیت انتخاب و شرایط آن را قانون معین می¬کند. همچنین مصوبات شورا پس از تایید و امضای مقام رهبری باید از طریق مراجعه به آرای عمومی به تصویب اکثریت مطلق شرکت‌کنندگان در همه¬پرسی برسد که البته رعایت اصل پنجاه و نهم در مورد همه¬پرسی «بازنگری در قانون اساسی» لازم نیست. این در حالی است که محتوای اصول مربوط به اسلامی بودن نظام، ابتنای کلیه قوانین و مقررات بر اساس موازین اسلامی، پایه‌های ایمانی، اهداف جمهوری اسلامی ایران، جمهوری بودن حکومت، ولایت امر، امامت و امت نیز اداره امور کشور با اتکا به آرای عمومی، دین و مذهب رسمی ایران تغییرناپذیر است. در همین راستا، گزارش این شماره «آیت ماندگار» درباره اصلاح و چگونگی اصلاح قانون اساسی است. از این‌رو با چند تن از نمایندگان مردم در مجلس گفت‌وگو کردیم تا نقطه نظرات آن‌ها را پیرامون این موضوع جویا شویم.

علی ابراهیمی، نماینده شازند و عضو فراکسیون امید در پاسخ به این پرسش که چندی است از سوی جریانات سیاسی، زمزمه اصلاح قانون اساسی به گوش می¬رسد و حال، با توجه به اصل 177 قانون اساسی، این گمانه‌زنی‌ها تا چه حدی می‌تواند به واقعیت بپیوندد؟ اظهار کرد: اگر قرار باشد همه از قانون اساسی تبعیت کنند باید پویا و به روز باشد. بنابراین لازم است با توجه به شرایط کشور، بازنگری در قانون اساسی هر 10 سال یک¬بار انجام شود. 30 سالی است که قانون اساسی بازنگری نشده و این در حالی است که بخشی از آن به هیچ وجه اجرا نمی‌شود. در پایبندی به برخی اصول آن تردیدهایی وجود دارد و چون اعتقاد داریم که سرنوشت کشور را مردم با انتخاب¬شان تعیین می¬کنند، بنابراین لازم است این بازنگری اکنون انجام شود.

عضو فراکسیون امید در ادامه گفت: امروز زمان مناسبی برای بازنگری جدی و عمیق قانون اساسی است و اینکه دوباره آن را به رای بگذاریم.

نماینده شازند در پاسخ به این پرسش که چرا برخلاف دهه¬های گذشته بیشتر چهره¬های اصول¬گرا صحبت از ضرورت بازنگری در قانون اساسی می¬کنند؟ بیان کرد: شاید به این دلیل باشد که ایده و نظرات آن‌ها بیشتر منتشر شده است، اما چهره¬های سیاسی دیگر و همچنین اکثر نمایندگان نیز خواستار بازنگری جدی قانون اساسی هستند.

عضو فراکسیون امید خاطرنشان کرد: شرایط کشور از نظر ابعاد داخلی، تغییرات جدی داشته است، از طرفی روابط بین‌المللی نیز دچار تغییرات عمیقی شده است و به نظر می¬رسد با توجه به تغییر جمعیت و تغییر مطالبات مردم، قانون اساسی فعلی باید بازنگری شود.

ابراهیمی در پاسخ به اینکه، آیا پیش از انتخابات مجلس یازدهم این بازنگری انجام می‌شود یا به مجلس بعدی موکول خواهد شد؟ گفت: دستور اصلاح بازنگری قانون اساسی با مقام معظم رهبری است. اگر بنا به بازنگری قانون اساسی باشد احتمالاً ایم کار در مجلس یازدهم انجام خواهد شد. از این‌رو نمایندگان مجلس نیز از رهبری درخواست دارند که ایشان دستور لازم را در این راستا صادر کنند. همچنین اگر نیازی به ارسال نامه به رهبری از جانب نمایندگان برای اصلاح قانون اساسی باشد، من نیز جزو امضاکنندگان خواهم بود.

نماینده شازند در پاسخ به این پرسش که چرا طی سال¬های اخیر تمام تلاش¬ها برای اصلاح قانون اساسی با بن‌بست مواجه شده است؟ تصریح کرد: در این سه دهه، بیشتر افرادی که از سوی مردم انتخاب شدند، نگاه-شان اصول¬گرایی بوده است. نگاهی که در اصلاح¬طلبی وجود دارد، نگاهی مرحله¬ای و البته به¬روز شدن است در صورتی¬که نگاه اصول¬گرایی بیشتر پایبند به اصول اولیه است.

عضو فراکسیون امید افزود: اکثر کرسی‌های مجلس¬های هفتم، هشتم و نهم در اختیار اصول‌گرایان بود و در مجلس ششم اکثر نمایندگان اصلاح¬طلب حضور داشتند که از زمان تصویب اصلاح قانون اساسی زمان زیادی نمی‌گذشت.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس تاکید کرد: کوتاهی در بازنگری قانون اساسی در طولانی‌مدت آسیب جدی در پی خواهد داشت.

این عضو فراکسیون امید در پاسخ به این سوال که آیا بازنگری مجدد قانون اساسی تاثیری در بهبود شرایط کشور خواهد داشت؟ عنوان کرد: در صورت بازنگری، قانون محکم¬تر نوشته می¬شود و باید در این زمان یک الزام جدی آورده شود که تخطی از قانون عقوبت دارد. همچنین باید همه‌پرسی را یک حق و مطالبه بدانیم تا هر نسلی برای نحوه مدیریت زمان خود تصمیم‌گیر باشد.

قاسم میرزایی‌نیکو، نماینده دماوند و عضو فراکسیون امید در خصوص اصلاح احتمالی قانون اساسی گفت: برخی از نمایندگان مستقل همانند آقای یوسفیان‌ملا بر روی این مساله کار می¬کنند و استدلال¬های خوبی هم آورده¬اند، اما بعید است به این دوره مجلس برسد.

وی افزود: همه چهره¬های سیاسی درباره بازنگری سخن می¬گویند چون بازنگری یک ضرورت است و 30 سال از آخرین بازنگری گذشته و قانون اساسی نیاز به بازنگری دارد.

عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی خاطرنشان کرد: اینکه اصلاح قانون اساسی در برخی مواقع مطرح و در نهایت اتفاق خاصی نمی‌افتد به خاطر این است که طرح این موضوع همیشه استمرار نداشته است.

نماینده مردم دماوند در مجلس دهم در پاسخ  به این پرسش که آیا بازنگری مجدد قانون اساسی تاثیری در بهبود شرایط کشور دارد؟ عنوان کرد: اگر توجه جدی شود بازخورد خوبی خواهیم داشت به خصوص در مقابل شرایط و وضعیت¬هایی که در کشور حکمفرماست. این در حالی است که اگر بتوانیم بازنگری را اجرایی کنیم، در کمیسیون شوراها درباره این مساله بحث خواهد شد.

عضو فراکسیون امید در مجلس دهم در پاسخ به این سوال که آیا تضمینی وجود دارد که بازنگری در قانون اساسی باعث کم شدن قدرت مردم نشود و قدرت مسئولان غیرمنتخب را بیش از پیش نکند؟ گفت: هر چیزی در این زمینه امکان دارد.

حسن نوروزی، نماینده رباط کریم و عضو فراکسیون ولایی مجلس به «آیت ماندگار» گفت: به نظر می¬رسد در شرایط حاضر تغییر در قانون اساسی را نیاز نداریم و دولت به خاطر تساهل، سهل¬انگاری و شکست¬هایی که در میادین گوناگون خورده است و نتوانسته برنامه¬های خود را اجرا کند به فرافکنی پناه آورده است که قانون اساسی باید اصلاح شود.

سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس افزود: کدام اصل قانون اساسی باید عوض شود، به ما بگویند کدام اختیارات است که رییس جمهور ندارد، کدام امکانات قانونی است که در اختیار رییس جمهور نیست که به فکر تغییر در قانون اساسی افتاده‌اند؟! قانون اساسی فعلی قانون کامل و پیشرفته است و نیاز به تغییرات ندارد.

 هدایت‌ا... خادمی، نماینده ایذه و باغملک و عضو فراکسیون ولایی مجلس در پاسخ به این پرسش که چندی است از سوی جریانات سیاسی، زمزمه اصلاح قانون اساسی به گوش می¬رسد و حال، با توجه به اصل 177 قانون اساسی، این گمانه‌زنی‌ها تا چه حدی می‌تواند به واقعیت بپیوندد؟ گفت: برخی دوستان علاقه‌مند این موضوع را مطرح کردند که تغییراتی در برخی از اصول قانون اساسی ایجاد کنند. به تصور آن‌ها شاید اگر برخی از اصول و بندهای قانون اساسی به شکل دیگری تغییر کند، کشور بهتر اداره شود و بهتر توسعه پیدا کند.

نماینده ایذه و باغملک در ادامه خاطرنشان کرد: برخی از کشورها به طور کل قانون اساسی ندارند؛ مانند انگلستان، اما کشوری توسعه‌یافته است. مشکل کشور ما قانون اساسی نیست بلکه ناکارآمدی است.

عضو فراکسیون ولایی مجلس در ادامه گفت: مشکل کشور این است که درست کار نمی¬کنیم و از منابع به بهره نمی¬بریم و راندمان کاری خوبی نداریم. مشکل کشور فساد اقتصادی است که مانند موریانه اقتصاد کشور را خورده است چرا که افراد شایسته را به کار نگرفتیم.

عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم در ادامه عنوان کرد: کشور را تک‌محصولی نگه داشتیم و بازرگانی منطقه را از دست دادیم. کشوری هستیم که بیشترین منابع خدادادی را نسبت به جمعیت خود داریم اما این وضعیت اقتصادی ماست.

خادمی تاکید کرد: اشکالی در قانون اساسی نمی¬بینیم و فکر نمی¬کنم اگر اصلاحی در قانون اساسی صورت گیرد حلال مشکلات باشد.

نماینده ایذه و باغملک در پاسخ به این سوال که برخلاف دهه¬های گذشته چرا بیشتر چهره¬های اصول‌گرا صحبت از ضرورت بازنگری در قانون اساسی می¬کنند؟ عنوان کرد: فکر می¬کنم اصلاح‌طلبان بحث بازنگری را پیگیری می¬کنند، مثل آقای کواکبیان. به هرحال این تحرکات فرقی در اصل ماجرا نخواهد داشت و حتی شاید چالش جدیدی را هم ایجاد کند.

عضو فراکسیون ولایی اضافه کرد: در کشورهای دیگر، پارلمان¬ها تشکیل می¬شوند و از درون پارلمان¬ها، دولت بیرون می¬آید. اگر آن دولت نخست‌وزیر داشت و ناکارآمد بود، دولت تغییر پیدا می¬کند و دیگر نیازی به مجلس، امضا و حاشیه‌هایی که وجود دارد، نخواهد بود. یکی از فواید سیستم پارلمان همین امر است.

خادمی در پاسخ به این سوال که چرا طی سال‌های اخیر تمام تلاش‌ها برای اصلاح قانون اساسی با بن‌بست مواجه شده است؟ گفت: به این دلیل که حاشیه وجود دارد و در این امر به نتیجه نرسیده¬اند که تغییر در قانون اساسی، حلال مشکلات است یا خیر. اگر همه ضرورت آن را بپذیرند و بندی از قانون اساسی اصلاح شود می‌تواند مشکلات را حل کند. به¬طور حتم همه با این رویه از آن استقبال می‌کنند.

این نماینده استان خوزستان تاکید کرد: وقتی بحث از اصلاح قانون اساسی می‌شود معلوم نیست برخی چه می‌خواهند. شاید موارد مختلفی را حاشیه‌سازی کنند و به دلایلی وارد موضوعات سیاسی شوند که به صلاح کشور  و نظام نباشد.

عضو فراکسیون ولایی مجلس دهم در پاسخ به این سوال که آیا بازنگری مجدد تاثیری در بهبود شرایط کشور دارد؟ اظهار کرد: نوع حکومت و قانون اساسی تعیین‌کننده نیست. کشوری خوب و مطلوب است که مردم آن راستگو، کارا و از سطح آگاهی بالایی برخوردار باشند.

خادمی تاکید کرد: باید سطح آگاهی مردم بالا برود و این امر با مطالعه و خواندن کتاب محقق می¬شود. در آن زمان است که کشور آرام آرام توسعه پیدا می‌کند. چطور می¬توان مردمی را که سالی یک صفحه کتاب نمی‌خوانند با مردمی مقایسه کرد که هفته¬ای یک کتاب می‌خوانند.

نماینده ایذه و باغملک در پاسخ به این سوال که آیا تضمینی هست که بازنگری در قانون اساسی باعث کم شدن قدرت مردم نشود و قدرت مسئولان غیرمنتخب را بیش از پیش نکند؟ خاطرنشان کرد: این امر بستگی دارد، همانند اینکه اگر رییس¬جمهور فرانسه را جایگزین رییس¬جمهور کشورمان کنیم بعد از مدتی باز هم شاهد همین اتفاقاتی هستیم که در حال حاضر گریبان‌گیر کشور است. باید علت آن را جویا شد و این امر تنها به فرهنگ‌مان مرتبط است.

عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم بیان کرد: ما مردمی هستیم که همه چیز را از دیگران می¬خواهیم، حاضر نیستیم کار کنیم و راستگو نیستیم. اگر راستگو نباشیم، شجاع هم نیستیم و اگر شجاع باشیم، دروغ نمی‌گوییم. مردمی هستیم که هنوز تکلیف‌مان با خودمان روشن نیست.

نماینده ایذه و باغملک در پایان عنوان کرد: ما مردمی متوهم ولی باهوش و شجاع هستیم اما حاضر نیستیم سر جای خودمان بنشینیم و شناختی از خود داشته باشیم و همیشه مدعی هستیم.