دلار چگونه وارد کانال ۱۱ هزار تومانی شد؟

آیت ماندگار- در روزهای اخیر قیمت دلار و سایر ارزهای خارجی کاهش ملموسی داشته و این مسئله در تارنماهای مختلف به شکل‌هایی متفاوت مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در این خصوص خبرگزاری «ایرنا» این عنوان را برای گزارش خود برگزید که «دلار خود را برای ورود به کانال ۱۰ هزار تومانی آماده می‌کند».

تارنمای «عصر ایران» در گزارشی با عنوان «چرا قیمت ارز رو به کاهش است؟» نقش عملکرد بانک مرکزی و دولت در این فرایند را برجسته می‌بیند و به گفت‌وگو با «محمدتقی فیاضی»، کارشناس اقتصادی در این رابطه پرداخته است. وی ضمن اشاره به عوامل موثر در کاهش تقاضا و در نتیجه کاهش قیمت ارز گفت: از دیگر عوامل می‌توان به افزایش قیمت سامانه نیمایی و اجبار دولت برای سوق دادن بخشی از تقاضای دلار چهار هزار و ۲۰۰ تومانی به سامانه نیما اشاره کرد. از سوی دیگر دستورالعمل بانک مرکزی در رابطه با صادرکنندگان هم عملاً انگیزه عمده صادرکنندگان به ویژه پتروشیمی‌ها را برای عرضه ارز ناشی از صادرات افزایش داده است. به این اعتبار فکر می‌کنم سیاست‌های بانک مرکزی تاثیر خوبی بر کاهش قیمت‌ها داشته است.

تارنمای «خبر آنلاین» نیز با تیتر «بانک مرکزی، عامل کاهش قیمت ارز» رویکردی مشابه را در پیش گرفته است. در گزارش این تارنما آمده است: بدون هیچ تردیدی باید تمام اعتبار کاهش قیمت‌ها را برای بانک مرکزی کنار گذاشت. رییس کل و مسئولان این حوزه در نهاد سیاست‌گذار پول کشور فارغ از تمام هیاهوها و حواشی توانستند گام به گام بازار را مهار کنند. باید در نظر داشت اقتصاد ایران ویژگی‌های خاص خود را دارد و حتی قیمت بازار آزاد را هم بانک مرکزی تعیین می‌کند چرا که بزرگترین عرضه‌کننده ارز است.

خبرگزاری «ایلنا» که از رسانه‌های اصلاح‌طلب به شمار می‌رود، در گزارشی با عنوان «قدرت مانور تولیدکنندگان کاهش یافته است / هیچ استدلال منطقی برای کاهش نرخ دلار وجود ندارد» به این موضوع پرداخته است. در این گزارش با «مسعود دانشمند» فعال اقتصادی گفت‌وگویی صورت گرفته است. وی در بخشی از صحبت‌های خود به موضوع کاهش نرخ ارز پرداخت و گفت: باید این را از آقای روحانی پرسید، دولت به عنوان بزرگترین دارنده ارز در کشور هر زمان خواست نرخ را بالا می‌برد و هر زمان خواست پایین می‌آورد، بنابراین هیچ استدلال منطقی و اقتصادی پشت این موضوع نیست.

برخلاف رویکردی که ایلنا انعکاس داده است، به نظر می‌رسد برخی تارنماها و خبرگزاری‌های اصولگرا به نقش موثر سیاست‌های بانک مرکزی و عملکرد آن در ماه‌های اخیر در کاهش قیمت ارز اذعان داشته‌اند. در این مورد خبرگزاری «تسنیم» تیتر زد: «سیگنال‌های همتی برای تداوم کاهش نرخ ارز». این خبرگزاری در گزارش خود نوشت: عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی نیز به تازگی اعلام کرده که فروش نفت ایران رو به افزایش است و همین امر کانال استفاده از دلارهای ناشی از فروش نفت را در اختیار بخش‌های وارداتی متناسب با اولویت‌های دولت قرار خواهد داد و خواه ناخواه بخشی از نیازهای ارزی از بازار خارج شده و حجم تقاضا کاهش خواهد یافت.

در ادامه این گزارش آمد: یکی دیگر از نکاتی که در سخنان رییس کل بانک مرکزی اشاره شده و به طور قطع در سیگنال‌دهی به بازار نیز اثرگذار خواهد بود، موضوع تسهیل در بازگشت ارز حاصل از فروش نفت است که در کنار سرعت گرفتن در بازگشت ارز صادراتی می‌تواند آرامش بازار را بیشتر کند.

«باشگاه خبرنگاران جوان» نیز از جمله سایت‌هایی است که به موضوع کاهش نرخ ارز پرداخته است و در گزارشی با عنوان «چرا قیمت دلار کاهش چشمگیری داشته است؟» تلاش داشته است تا نقش بانک مرکزی را کم‌رنگ جلوه داده و کاهش نرخ ارز را ناشی از عرضه زیاد آن نشان دهد.

این تارنمای خبری در گفت‌وگو با «مهدی صادقی‌شاهدانی» رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق نوشت: در یک ماه گذشته با افزایش عرضه ارز در بازار، بانک مرکزی توانست به صورت مدیریت شده قیمت را کنترل کند و اجازه کاهش یکباره قیمت را ندهد. به این دلیل که کاهش یکباره قیمت دوباره افزایش نرخ را به دنبال خواهد داشت.

هرچند برجام پیمانی بین‌المللی است و قاعدتاً باید به خاطر منافع ملی، اجماعی داخلی در حمایت از آن وجود داشته باشد، اما از مناقشه‌برانگیزترین موضوعات داخلی به شمار می‌رود. عده‌ای همواره آن را به ضرر کشور دانسته و حتی با عهدنامه ترکمانچای مقایسه کرده‌اند. در مقابل دولت و حامیان برجام از آن دفاع کرده‌اند. اما با خروج آمریکا از این توافق و از بین رفتن بخش مهمی از مزایای آن برای کشور، مخالفان با نادیده گرفتن عهدشکنی آمریکا به سرزنش دولت و بانیان برجام می‌پردازند.

برای مثال «خبرگزاری تسنیم» در گزارشی با عنوان «دُگم‌های ذهنی ظریف در برجام / کدام «سوگیری‌های شناختی» مانع دیدن ضعف‌های توافق هسته‌ای می‌شود؟» سعی کرده است که به موضع‌گیری‌اش درباره توافق هسته‌ای جنبه‌ای علمی بدهد و به زعم خود از زاویه روان‌شناختی به موضوع بپردازد.

این خبرگزاری نوشت: اینکه «برجام» علاوه بر ناتوانی در برداشتن مشکلات از دوش کشور باری اضافی به گردن ایران تحمیل کرده این روزها مسئله‌ای آن‌قدر عیان است که حتی بسیاری از طرفداران توافق هسته‌ای هم به آن گواهی می‌دهند. توافق هسته‌ای امروز بنا به شواهد عینی در محقق کردن هیچ‌کدام از وعده‌هایی که بر آن‌ها بنا شده بود موفق عمل نکرده است: نه در اصلی‌ترین هدفش برای لغو همه تحریم‌ها موفق شده، نه توانسته کمکی به «تعامل سازنده با جهان» کند، نه چرخ‌های اقتصاد را از طریق سرمایه‌گذاری‌های خارجی به حرکت درآورده و نه اتفاقاً آن‌طور که آقای ظریف ادعا می‌کند، تغییری در وضعیت تهدیدهای لفظی به جنگ علیه ایران پدید آورده است.

در ادامه می‌خوانیم: نادیده گرفتن این واقعیت‌ها و اصرار بر مفید و موثر بودن برجام از سوی افرادی که خود در تصمیم‌گیری برای شکل‌گیری توافق و منعقد شدن آن نقش داشته‌اند می‌تواند یکی از مصادیق «سوگیری حمایت از انتخاب» باشد.

تارنمای «عصر ایران» در یک موضع‌گیری متفاوت، اگرچه برجام را در حال جان کندن می‌داند اما برخلاف تسنیم آن را مفید دانسته و مخالفان را با چند سوال به چالش می‌کشد. در گزارش عصر ایران آمده است: دیگر کمتر کسی به احیای برجام امید دارد و تقریباً همه خود را آماده برگزاری مراسم ختم او کرده‌اند. اما حالا که برجام به نقطه آخر خود رسیده است، بد نیست مخالفان داخلی برجام که آن را ترکمانچای می‌نامند به چند سوال پاسخ بدهند.

در ادامه می‌نویسد: اگر برجام برای ایران بد بود و برای طرف مقابل سود بی‌شمار داشت، چرا ترامپ تصمیم گرفت از آن خارج شود؟ مگر نمی‌گویید این توافق یک‌طرفه به سود آمریکا بود و سر ما حسابی یک کلاه گشاد رفته بود؟ پس چرا آن‌ها با تمام سودی که برده‌اند، امضای خروج خود را پای برجام انداختند.

همچنین در این گزارش به نقل از نخست وزیر اسراییل آمده است: «من برای جلوگیری از انعقاد برجام، به تنهایی مبارز می‌کردم. من در مقابل قدرت‌های جهانی و رییس‌جمهور آمریکا ایستادم و حتی به کنگره آمریکا نیز رفتم».

تحلیل‌گر «عصر ایران» در ادامه این پرسش را مطرح می‌کند: واقعاً چرا اسراییل و نخست وزیرش این همه تلاش کرد تا برجام را هوا کند؟ اگر برجام به ضرر ایران بود که صهیونیست‌ها باید از آن دفاع می‌کردند و ترامپ را راضی می‌کردند در برجام باقی بماند.

در نهایت گزارش این رسانه با پرسش از چرایی مخالفت کشورهای عربی با برجام و هراس آن‌ها از این توافق به پایان می‌رسد و خواننده را به تفکر بیشتر درباره موضع‌گیری‌های غرض‌ورزانه در برخی رسانه‌ها وا می‌دارد.