تحمیل هزینه‌های تازه بر بازار ارز

آیت ماندگار- اخیراً شنیده می‌شود که بانک مرکزی مقررات سختی را برای تاسیس صرافی وضع کرده و متقاضیان تاسیس صرافی مجبورند، در تهران و شهرهای بزرگ 12 میلیارد تومان را برای مدتی فریز کنند تا بتوانند جواز احداث صرافی را دریافت کنند.

علاوه بر آن به صرافان قدیمی هم اعلام شده که تا سال ۱۴۰۰ یعنی کمتر از دو سال دیگر می‌باید صرافی خود را با مقررات جدید تطبیق دهند، یعنی حداقل سرمایه برای تهران و شهرستان‌های بزرگ، 12 میلیارد تومان و شهرستان‌های کوچک نصف آن، یعنی شش میلیارد تومان. این برای بار دوم است که در این دهه، صرافان را مجبور به افزایش سرمایه و سپردن  ضمانت‌نامه  می‌کنند، شاید برخی تصور کنند که زیاد شدن سرمایه صرافان اعتبار آن‌ها را بیشتر می‌کند یا به توانایی آن‌ها می‌افزاید، یا ممکن است بشود مالیات بیشتری از آن‌ها گرفت، شاید هم دلایل دیگری در ذهن کسانی که این مقررات را وضع می‌کنند باشد، که البته ان‌شاا... همه اهداف آن‌ها، خیر است. ولی حقیر به عنوان یک ریش سفید که کاملاً در جریان تحولات بازار ارز ظرف 40، 50 سال اخیر بوده‌ام می‌خواهم عرض کنم که این جور تصمیمات خطا محسوب می‌شود و اثرات و ثمرات زیان‌باری برای اقتصاد کشور و بازار ارز دارد و همچنین مردم که مصرف‌کننده نهایی هستند، از این فشارها صدمه خواهند دید.

سوال اینجاست، که به‌هرحال صرافی هم یک شغل است مانند بقیه شغل‌های دیگر، آیا برای دادن مجوز فعالیت به شغل‌های دیگر حداقل سرمایه تعیین می‌شود؟

آیا یک بقال، یک طلافروش، یک کارخانه اتومبیل‌سازی، یک کار گاه مبل‌سازی، یک شرکت برج‌سازی، ملزم هستند برای گرفتن مجوز حداقل سرمایه‌ای را احراز کنند؟

ممکن است گفته شود، به‌هرحال شما برای حواله کردن، پول مردم را می‌گیرید و چند روز طول می‌کشد که حواله آن‌ها برسد، جواب این است مگر طلافروش برای ساخت طلا و جواهر بخشی از پول را جلوتر نمی‌گیرد؟ مگر مبل‌ساز یا ساختمان‌ساز، یا در و پنجره‌ساز، پول پیش از مردم نمی‌گیرند؟ چطور هیچ‌یک از آن‌ها نباید سرمایه ثبتی مشخصی داشته باشند ولی نوبت به صرافان که می‌رسد این‌طور سخت‌گیری‌ها ایجاد می‌شود؟

شاید گفته شود، در دولت قبل هم این مسئله بوده و ما هم کار آن‌ها را ادامه می‌دهیم، خوب آیا اگر یک کار اشتباه قبلاً انجام شده، تا ابد باید ادامه یابد؟ یا بهتر است روند منطقی و عادلانه شود؟

سخت‌گیری در دادن مجوز، یا عدم‌تمدید مجوزهای قدیمی، در قدم اول باعث می‌شود که تعداد صرافان در شهرهای مختلف کمتر شوند، و یا لااقل صرافان قدیمی و معتبر و با تجربه جای خود را به عده‌ای تازه‌کار بدهند و کار در دست تعداد محدودی از صرافان با سرمایه‌های بالا بیفتد و اگر آن تعداد باقی‌مانده بخواهند حاشیه سود خود را بالا ببرند دستشان باز تر خواهد بود و بنابراین به مردم فشار بیشتری خواهد آمد. 

مسئله دیگر اینکه وقتی می‌گوییم، سرمایه صرافان مثلاً 10 میلیارد تومان اضافه شود این به معنای حدوداً یک میلیون دلار است، چون صرافان عادت ندارند سرمایه خود را به تومان نگهداری کنند و برای تبادل سرمایه جدید به دلار به بازار مراجعه می‌کنند و اگر فرض کنیم همین ۷۰۰ تا صرافی فعلی و مثلاً فقط ۳۰۰ صرافی جدید به بازار مراجعه کنند که نفری یک میلیون دلار تهیه کنند، خود این یعنی یک تقاضای یک میلیارد دلاری جدید برای بازار و البته اسیر شدن یک میلیارد دلار جدید در گاو صندوق‌های صرافان. 

اثر دیگر این تصمیم که از همه مهم‌تر است اینکه تعداد زیادی از صرافان چون قادر به تطبیق خود با شرایط جدید و افزایش سرمایه نیستند و نمی‌خواهند شغل خود را هم تغییر دهند، تبدیل به صرافان غیرمجاز می‌شوند و به خیل صرافان غیرمجاز دیگر افزوده می‌شوند و این یعنی نبودن آن‌ها زیر نظارت بانک مرکزی و ندادن مالیات و احتمال صدمه زدن به مردم و به خطر انداختن پول مردم و صدمات دیگری که ممکن است از صرافان خارج از نظارت به جامعه تحمیل شود.

بار دیگر تاکید می‌کنم مقررات هرچه ساده‌‍تر باشد جذابیت آن برای این که عده بیشتری خود را تحت نظارت بانک مرکزی قرار دهند بیشتر می‌شود. هرچه تعداد صرافان مجاز بیشتر باشد عرصه به عناصر غیررسمی در بازار تنگ‌تر می‌شود و این باعث تشویق آن‌ها به علاقه‌مندی به گرفتن مجوز و کار قانونی می‌شود. بانک مرکزی هم با شرایط آسان به هرکسی می‌خواهد جواز صرافی  بدهد ولی فقط لطفاً رانت ندهد، زیرا در این صورت، متقاضیان غیرصراف و احیاناً رانت‌خواران خودشان پراکننده می‌شوند و این باعث سلامت و نظافت بازار، خواهد شد.

و هرچه سخت‌گیری بیشتر باشد، حضور آدم‌های عادی کمتر می‌شود، یعنی کاسب معمولی برایش صرف نمی‌کند که تن به این مقررات سخت بدهد، ولی کسانی که به مسائل دیگر فکر می‌کنند، به هر شرایطی هرچند که بسیار سخت‌گیرانه هم باشد، تن می‌دهند، برای اینکه هدف آن‌ها کاسبی عادی نیست، بلکه برخی به طمع رانت و برخی به قصد کلاهبرداری و خوردن مال مردم و برخی هم برای اینکه اصطلاحاً برای خود پرستیژ مصنوعی ایجاد کنند، همه هزینه‌های تحمیلی را قبول می‌کنند.

هرچه گرفتن مجوز رسمی و کار قانونی آسان‌تر باشد، دست مردم برای انتخاب صرافی برای انجام کارشان بازتر و احتمال اجحاف و ستم و صدمه به آن‌ها کمتر می‌شود.