آیا می‌توانیم واشنگتن را شکست‌خورده تلقی کنیم؟

آیت ماندگار- نگاه تقلیل‌گرایانه به سیاست است اگر بپنداریم دولت‌ها از یکدیگر تبعیت می‌کنند. دولت‌های مختلف براساس اوزانی که در نظام بین‌الملل دارند می‌توانند بر نظم بین‌المللی تاثیر بگذارند.

در این راستا ابرقدرتی مانند ایالات متحده آمریکا نیز قادر نیست تا تمام سیاست‌های خود را عملی کند. اینکه بگوییم که دولت جدید انگلیس از آمریکا تبعیت می‌کند یا آمریکا هرچه که بخواهد انجام می‌دهد و ایران نیز قادر است تا نظم بین‌المللی را برهم بزند گزاره‌هایی است که در نگاه اول می‌تواند برای برخی موجه باشد، اما مستدل نیست. آن‌چه مشخص است این است که دولت انگلستان به دنبال بهره‌گیری از فرصت‌ها در نظام بین‌الملل است تا بتواند منافعش را تامین کند.

اکنون نیز بوریس جانسون در انگلستان به قدرت رسیده است. وی در این راستا توانسته خود را به عنوان یک کارآفرین سیاسی معرفی کند. با وجود فراز و نشیب‌هایی که او در رده‌های مختلفی چون روزنامه‌نگاری، نماینده مجلس، شهرداری و وزارت خارجه داشت، اکنون نخست‌وزیر شده است. از طرفی دیگر می‌بینیم که در آمریکا نیز فرد تاجری چون ترامپ سکان ریاست‌جمهوری آمریکا را به دست می‌گیرد تا نوعی عاملیت مشابه با یکدیگر را در عرصه افکار عمومی نشان دهد. این عاملیت‌های مشابه حتی در جنبه‌های ظاهری و فیزیکی هم نزدیک به هم هستند و می‌بینیم که رویکرد سیاسی آنان در برخورد با افکار عمومی و همچنین حرکاتشان به چه نحوی است. در ادبیات سیاسی و همین‌طور در بین کلاسیک‌ها در عرصه سیاست، این‌گونه از رفتارها چندان قابل پذیرش نیست. پیش‌بینی می‌شود که ترامپ و جانسون با همگرایی، روابط نزدیکی را تشکیل دهند؛ همان‌طور که ما در حافظه تاریخی‌مان رویکرد رضاشاه و آتاترک را در ایران و در جلب یکدیگر شاهد بوده‌ایم که در تاریخ نیز مندرج است.

در زمینه ائتلاف دریایی باید توجه داشت که موفقیت، امری نسبی است. ما در نگرش هستی‌شناسانه در ایران حتی در عرصه سیاست همه موارد را یا به‌صورت صفر و یا یک می‌بینیم. اگر از موفقیت هم صحبت می‌کنیم منظور این است که کنش‌گر باید به تمام اهدافش در حد عالی دست پیدا کند، اما در جهان واقعیت‌ها و هستی‌شناسی نگرش غربی آن‌چه که موفقیت را شکل می‌دهد رسیدن به میزان قابل قبولی از اهداف و سرمایه‌گذاری است که انجام می‌شود. به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها در سرمایه‌گذاری جهت حضور در منطقه به میزان مناسبی از اهدافشان دست یافته‌اند. آمریکایی که برای ایجاد یک پایگاه در آسیای شرقی با مخالفت‌های پی در پی ژاپن و کشورهای دیگر آسیای شرقی و جنوب شرقی روبرو بوده‌اند، امروز در آسیای غربی و جنوب غربی چندین پایگاه را مستقر کرده‌اند و در این راستا قراردادهای امنیتی درازمدت با کشورهایی چون عراق و دیگر کشورهای منطقه بسته‌اند و شاهد هیچ‌گونه مخالفتی برای ایجاد پایگاه و حضور نظامیشان در منطقه نیستند و حتی دعوت برخی از کشورها را برای استقرار امنیت در منطقه را پشتوانه حضور خود کرده‌اند. پرسش اصلی اینجاست که با توجه به نگرش‌های سیاسی در ایران و همچنین منطقه و با توجه به موارد ذکر شده آیا ما می‌توانیم آمریکایی‌ها را شکست‌خورده تلقی کنیم؟