پیش از ۷ اسفند و انتخابات مجلس دهم، شاید هیچ تحلیلگری سیاسی نمیتوانست با قاطعیت چنین نتیجهای را برای ترکیب مجلس دهم گمانهزنی کند.
اصول گرایان با رد صلاحیت وسیع چهرههای شاخص اصلاحطلب همهچیز را آماده و محیا برای پیروزی قاطعانه خود در انتخابات پیشرو میدانستند. البته ناگفته نماند که در خود جناح اصولگرا اختلافاتی وجود داشت تا آنجایی که لاریجانی رئیس مجلس اصولگرای نهم در لیست ائتلاف فراگیر اصولگرایان قرار نگرفت.
اصولگرایان با سر لیستی حداد عادل ائتلاف فراگیر خود را اعلام کردند و در شهرستانها نیز کاندیداهای موردحمایت خود را معرفی کردند. اصلاحطلبان و حامیان دولت در تهران که سهمی از کاندیداتوری چهرههای برجسته خویش نداشتند با سر لیستی عارف ۲۹ نفر دیگر که بهجز علی مطهری و یکی دو شخص دیگر همه گمنام بودند و کسی آنها را نمیشناخت لیست ائتلاف «امید» را شکل دادند و کاندیداهای موردحمایت ائتلاف امید در برخی شهرستانها نیز اعلام شد.
چند روزی مانده به انتخابات رهبری سخنرانی میکنند و در آن سخنرانی همه را چه نظام را قبول دارند و چه ندارند به انتخابات دعوت میکنند. سران نظام همه مردم را به شرکت در انتخابات دعوت میکنند. در این هنگامه سران اصلاحات در پیام هایی که در شبکههای مجازی پخش و دستبهدست میشد از مردم خواستند تا بهتمامی افراد لیست امید چه مجلس شورای اسلامی و چه مجلس خبرگان رهبری بی کموکاست رأی دهند.
صبح روز جمعه ۷ اسفند فرارسید و انتخابات از ۸ صبح شروع شد. اقبال عمومی مردم بخصوص در تهران به کاندیداهای ۳۰+۱۶ یا همان لیست امید باورکردنی نبود. لحظهبهلحظه به تعداد رأیدهندگان و مردم در صفها افزوده میشد و شبکههای خبری لحظهبهلحظه انتخابات را گزارش میکردند. استقبال مردم از انتخابات بهگونهای شد که وزارت کشور ساعت رأیگیری را دو الی سه بار تا ۱۱ شب تمدید کرد.
نتیجه غیرقابلتصور بود اصلاحطلبان و حامیان دولت با «دستخالی» پیروز قاطع تهران و بسیاری از شهرهای کشور شدند بهطوریکه حتی یک کاندیدا هم از اصولگرایان از تهران نتوانست به مجلس راه پیدا کند و سر لیست اصولگرایان تهران در رتبه ۳۱ قرار گرفت و از ورود به مجلس بازماند.
و همچنین در انتخابات خبرگان رهبری نیز بهجز آیتالله جنتی که آخرین رتبه یعنی شانزدهمین کرسی رسید همه کرسیهای یک تا پانزده به ائتلاف ۱۶ نفره هاشمی و روحانی رسید آن هم با حذف آیات مصباح و یزدی. شکست سنگین اصولگرایان را حتی خود برندگان انتخابات هم باور نمیکردند.
شاید خود اصلاحطلبان با لیست امید انتظار نداشتند که حتی سر لیست ائتلاف بزرگ اصولگرایان یعنی حداد عادل نتواند به مجلس راه پیدا کند. شکست سنگین اصولگرایان در این انتخابات پیامهای زیادی برای آنان دارد که متأسفانه از آن درس نخواهند گرفت زیرا شکست خود را با فرافکنی به گردن انگلیس و آمریکا انداختهاند! این دوستان حتی اگر شب خوابِ آشفتهای ببینند علتش را نه خوردن شام سنگین بلکه دستهای پشت پرده انگلیس و آمریکا میدانند.
این انتخابات از چند زاویه قابلبررسی است:
یک: این انتخابات ثابت کرد که هنوز مردم دل از اصلاح امور کشور نبریدهاند. مردم با امید «امید» را انتخاب کردند زیرا که هنوز امید به اصلاح و خواست اصلاح امور کشور در آنها زنده است.
دو: مردم راه برقراری ارتباط با حاکمیت را در صندوق رأی و انتخابات یافتهاند. مونولوگی که تاکنون از سوی حکومت جریان داشت و هر جناحی از قول ملت سخن میراند اکنون مشخصتر است که سخن ملت به کدامین چهرهها یا جناحها نزدیک است و تبدیل به دیالوگی دوطرفه از سوی حکومت و مردم شده است. مردم از سال ۸۴ یعنی ۱۰ سال پیش آموختند که نباید منفعل باشند و گوشهنشینی و خانهنشینی را با مشارکت فعال عوض کنند تا سریعتر به خواست خود برسند.
سه: حذف تمام چهرههای اصولگرا به سر لیستی حداد عادل شکست سخت و سنگینی برای اصولگرایان است. این شکست حاوی پیامی از سوی مردم برای آنان است. مردم بارأی خویش نشان دادند که سیاستها، رویکردها و عملکردهای اصولگرایان را نمیخواهند و هیچگرایشی به آنان جهت انتخاب کردنشان بهعنوان نماینده خویش ندارند.
چهار: ملت با این مشارکت فعال، کار نیمهتمام سال ۹۲ را تمام کرد و مجلسی همرأی و نظرتر با دولت را به وجود آورد و این فرصتی است برای دولت که حداکثر بهرهبرداری را انجام دهد و به وعدههای باقیمانده خود ازجمله برجام داخلی جامه عمل بپوشاند.
پنج: ملت در انتخابات خبرگان رهبری هم به شکل غیرمنتظرهای عمل کردند، آیتالله هاشمی رفسنجانی را با بیش از ۲ میلیون رأی در صدر جدول قرارداد، جنتی را در آخرین کرسی و رئیس فعلی این مجلس یزدی و مصباح را بهطور کامل حذف کردند. این هم برای نمایندگان این مجلس حاوی پیامی است و آن اینکه رأی و نظر مردم بیش از اینکه با نمایندگانی باشد که اتفاقاً در شورای نگهبان قانون اساسی حضور دارند به هاشمی رفسنجانی که رئیس تشخیص مصلحت نظام است نزدیکتر است.
شش: یکی از تندترین انتقادات از رد صلاحیتها توسط شورای نگهبان یعنی آقایان انتهای جدول و رأی نیاورده از جانب هاشمی رفسنجانی مطرح گردید که؛ اینان که رد و تأیید صلاحیت میکنند خود صلاحیتشان را از کجا آوردند؟ در آن زمان که پیش از انتخابات بود حملات گستردهای از سوی اصولگرایان به وی شد اما نتیجه انتخابات نشان داد که گویا این سؤال نهفقط برای هاشمی بلکه برای ملت نیز مطرح بوده است!
هفت: اصولگرایان باید درک کنند که ملت دیگر خانهنشین نمیشود و خانهنشین نشدن مردم یعنی حذف چهرههای راست و اصولگرا! بارها تأکید کردیم که در هر انتخاباتی که مشارکت مردم قریب به ۶۵ الی ۷۰ درصد باشد اصولگرایان در آن انتخابات شکست میخورند عجیب است که چطور هنوز خواست و فریاد ملت به گوش این آقایان نمیرسد.
هشت: شاید جالبترین حاشیه انتخابات فیلمهایی از چهرههای اصولگرا و اصلاحطلب بود که با واکنش سرد و استقبال منفی رأیدهندگان به اصولگرایان و استقبال گرم و پرشور از اصلاحطلبان بود.
نه: نتیجه آنکه ملت ایران هنوز به اصلاح امور کشور از طریق جریان اصلاحات امیدوار است. رأی مردم در این انتخابات به جریان اصلاحطلب بود نه به افراد زیرا که از مجموع ۳۰ نفر نماینده لیست امید شاید نهایتاً ۳ یا ۴ نفر برای مردم شناختهشده بودند و مابقی گم نام و بینشان بودند. مردم در این انتخابات جریانها را انتخاب و رد کردند. خود این مطلب را میتوان به ۲ شکل تحلیل کرد یکی آنکه مردم بارأی دادن به چهرههای ناشناس از ورود اصولگرایان به مجلس جلوگیری کردند و یا اینکه این بار به میل خویش اقبال را در اختیار اصلاحطلبان قراردادند.
ده: مردم ثابت کردند که خود بهترین تأییدکننده و رد کننده صلاحیتها و سلایق و نظرات هستند. مردم ثابت کردند که از گذشتهشان درس گرفتهاند و ثابت کردند که چیزی به نام عدم مشارکت ولو با پس وند فعال را قبول ندارند و به این نتیجه رسیدهاند که رسیدن به دموکراسی قدمبهقدم و روندی آهسته است که باید برایش اندکی تحمل بیشتر کرد
واکنشها به این رویداد متفاوت بود تبریک و تهنیت تا سکوت و بعضاً پرخاش دیده میشد.
باری؛ در حاشیه این همهمه اینگونه به گوش میرسد که با احتمال قطعی شدن شکست حداد عادل از حوزه انتخابیه تهران که گزینه نخست ریاست مجلس از جانب اصولگرایان بود، جمعی از بزرگان اصولگرایی به دنبال ریاست مجتبی ذوالنوری هستند تا در رقابت با محمدرضا عارف و همچنین علی لاریجانی که نتوانست در شهر قم رأی قابل قبولی کسب کند وارد صحنه شود. باید اندکی منتظر ماند تا مجلس دهم با آغاز به کار رسمی خویش آرایش دقیق سیاسی خود را معلوم کند، شاید حوادث سیاسی زیادی در پیشرو باشد که حدس زدن آن از اکنون دشوار باشد.
شماره 11 دوهفته نامه آیت ماندگار