استمرار در خلق آثار باکیفیت

وزنی که این نام با خود دارد نه فقط به دلیل سیاهه ای درخشان، بلکه به خاطر استمراری است که در خلق آثار باکیفیت داشته است. تصور رمان معاصر فارسی بدون «کلیدر» سخت به نظر می رسد؛ اثری که برخی آن را (بدون تشابه سبک و ارزش ادبی) از حیث تاثیرگذاری در ادبیات سرزمینی، با رمان «در جستجوی زمان از دست رفته» اثر سترگ مارسل پروست مقایسه می کنند. هنر آقای نویسنده آنجا مشخص می شود که خواننده، یک رمان نزدیک به سه هزار صفحه ای را می تواند بدون احساس خستگی به پیش ببرد و با شخصیت های متعدد آن ارتباط برقرار کند.
دولت آبادی هنرمندی است که برای مردم و کشورش می نویسد؛ مردمی که مطالعه نمی کنند اما او را می شناسند! نگاه واقع گرایانه در رمان فارسی گرچه نمونه های بسیاری دارد اما در آثار دولت آبادی می توان نمود راستین آن را یافت؛ چرا که در بیشتر آثار وطنی که نام رئال را یدک می کشند یا به پوچی کافکایی پهلو می زنند یا به ناتورالیسم چوبکی. فخامت واژگانی که او با دقت انتخاب می کند (گرچه برخی منتقدین از جمله به این که چنین واژگانی در آثار دولت آبادی از زبان مردم روستایی و کوچه و بازار گفته می شود نقد اساسی وارد کرده اند) در عین سادگی و روان بودن متن، یادآور نویسنده هم سرزمین اش یعنی ابوالفضل بیهقي است. دولت آبادی درباره رمان می گوید: «بنا نيست ادبيات ما همان معيارهايی را رعايت كرده باشد كه ادبيات به اصطلاح مدرن در جوامع صنعتی بدان رسيده است. به گمان من ادبيات ما بايد توانسته باشد يا بتواند معيارهای ويژه خود را به جهان ارائه دهد و آن معيارها منطقا می باید از درون جامعه، محيط و موفقيت خودمان بيرون آمده باشد.»
رمان داستاني است كه بر اساس تقليدي نزديك به واقعيت از آدمي و عادات و حالات بشري نوشته شده باشد و به نحوي شالوده جامعه را در خود تصوير و منعكس كند و بر این اساس دولت آبادی را باید بهترین رمان نویس معاصر دانست که در عین تاثیر پذیرفتن از نثر رئال قرن 19 اروپا در شیوه شخصیت پردازی، به زبان خاص خود دست یافته و نسخه ایرانی رئالیسم را به مخاطب عرضه کرده است. بیش از چهل سال در اوج ماندن در سرزمینی که با هنر می توان زندگی کرد اما نمی توان زندگی ساخت، نشان از تعهد و عشق راستین او به نوشتن دارد. به گفته خودش: «بر آن كس كه خواهان پوشيدن پشمينه‌ هنر بر قامت خويش است، ابدا كافي نيست. راه دشوار است، ره‌رواي بايد جهان‌سوزي، نه خامي بي‌غمي.» و این ثبات قدم در راه دشوار نویسنده بودن است که آثار او را به یک اصالت کلاسیک مزین می کند.
امید است با انتشار رمان «زوال کلنل» رمان فارسی بعد از مدت ها تکانی اساسی بخورد. اثری که از آن به شاهکاری در ساختار یاد می شود و جوایز بسیاری برای دولت آبادی به ارمغان آورده است. دولت آبادی در سخت ترین شرایط هم مردم و کشور خویش را تنها نگذاشته و در شرایطی که به راحتی می توانست طریق امن و آسایش برگزیند و در کشوری دیگر به نوشتن و انتشار آثارش بپردازد، ترجیح داد که بماند و بنویسد و زبان گویای جامعه اش باشد.

شماره 2 دوهفته نامه آیت ماندگار