جامعه ایران با کرونا به سوی خودکشی اجتماعی نمی‌رود

آیت ماندگار- اکرم جدیدی‌ممتاز: یکی از عمده‌ترین مسائلی که در شرایط بحرانی اخیر به‌عنوان ساز و کار در مقابله با پاندمی باید مورد توجه جدی مسئولان قرار گیرد، ایجاد سیاست‌هایی برای «تاب‌آوری» بیشتر مردم است.

بی‌توجهی برخی از شهروندان در خودقرنطینگی امری است که می‌تواند منجر به یک فاجعه انسانی در ایران و دنیا شود. آژیر خطر در شرایط کنونی، کاهش تاب‌آوری افراد جامعه است. اینکه بستر‌های کاهش تحمل مردم نسبت به شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی پدید آمده و جدید، فراهم بوده، امری است که نمی‌توان آن را انکار کرد. شاید به همین دلیل برخی از کارشناسان حوزه‌های جامعه‌شناسی و رفتارشناسی، تمرد عمدی برخی از افراد را در توصیه‌های بهداشتی به «خودکشی اجتماعی» تعبیر و تفسیر کرده‌اند. اما راه فعلی برون‌رفت از این بحران جهانی در ایران، افزایش امید به آینده و ایجاد شرایط بهبود وضعیت روحی و روانی افراد است.

در همین رابطه، امان‌الله قرائی‌‎مقدم جامعه‌شناس در مورد کاهش میزان تاب آوری مردم و نادیده‌گرفتن توصیه‌های بهداشتی پزشکان توسط برخی از آنان و خطر جدی بروز یک فاجعه انسانی در زمان پاندمی گفت: زندگی مردم ایران و جهان در حال گذر از سبک زندگی سنتی به مدرنیته است و همین تغییر و تحول، سبک و رفتار‌های مردم هر جامعه را با توجه به فرهنگ حاکم آن کشور تحت تاثیر قرار داده است. اکنون تاثیرات این تغییرات را می‌توان به وضوح در واکنش و رفتار مردم کشورمان در مواجهه با بحران کرونا مشاهده کرد.

وی افزود: البته تاثیرات این‌گونه بحران‌ها می‌تواند یأس، ناامیدی و بیگانگی در جامعه را به‌وجود آورد. یکی از مهم‌ترین تاثیرات ویروس کرونا کمرنگ‌شدن تعاملات اجتماعی بین مردم بوده است؛ تعاملات اجتماعی به نوبه خود یک سبک بسیار مهم زندگی در دنیا و ایران است.

 

این استاد تعلیم و تربیت با اشاره به تاثیرات هم‌افزایی اجتماعی در تقویت روحیه افراد جامعه افزود: کاهش تعاملات اجتماعی، فرد را به درون خود فرو برده و ایزوله می‌کند. این تاثیر می‌تواند نتایجی غیر از آنچه که در رفتار‌ها و اعتقادات و نگرش مردم وجود دارد را ایجاد کند و حتی به نوعی می‌تواند فردی را که احساس بریده‌شدن از زندگی دارد را به‌سمت خودکشی سوق دهد.

وی با مردود دانستن تحلیل رفتار اخیر برخی از افراد در بی‌توجهی بهداشتی نسبت به بیماری کرونا با عنوان «خودکشی اجتماعی» یا تمایل به نیستی همگانی افزود: ممکن است انزوای اجتماعی، فرد را در مخاطره خودکشی قرار دهد، اما اینکه همه افراد جامعه را به‌سمت فنا و نیستی بکشاند، غیرممکن به‌نظر می‌رسد. این که جامعه آن‌قدر مأیوس شود که به‌سمت خودکشی اجتماعی برود، پذیرفتنی نیست.

این جامعه‌شناس تصریح کرد: وقتی به جامعه جهانی و واقعه طاعون سیاه در اروپا می‌نگریم درمی‌یابیم که حتی آن کشتار چند میلیون نفری نتوانست مردم را به‌سمت خودکشی جمعی بکشاند و ما مشابه این بحران را در کشور خود در هشت سال دفاع مقدس تجربه کردیم.

قرایی‌مقدم با تاکید بر اینکه همه اتفاقات پس از جنگ تحمیلی هم نتوانست جامعه را از آینده ناامید و نسبت به آن بی‌تفاوت کند گفت: فرهنگ ما از لحاظ جامعه‌شناسی تاریخی، فرهنگ مقاومت است و در جنگ‌های سختی که در تاریخ ایران؛ چه با اعراب و چه با مغول‌ها داشتیم و در آن بسیار هم آسیب دیدیم، اما جامعه دست به خودکشی نزد و دست از تلاش و کوشش برای آبادانی و بازسازی کشور برنداشت و در این دوره‌ها فردوسی‌ها، ناصر خسرو‌ها و... ظهور کردند و جامعه و ایران را بالنده و حفظ کردند؛ بنابراین تصور آنکه جامعه با این قدمت فرهنگی با یک ویروس به‌سمت خودکشی جمعی رود، ممکن نیست.

قرایی‌مقدم با اشاره به این جمله رییس‌جمهور که گفته است امکان دارد کرونا تا پایان سال در ایران باشد خاطرنشان کرد: رییس‌جمهور و مسئولان همواره در حال امید دادن به مردم هستند، اما صدا و سیما به‌طور خاص با نقش سازنده‌ای که دارد می‌تواند در غنی‌کردن و پرکردن اوقات فراغت مردم به‌درستی نقش مهمی داشته باشد و جامعه را به آینده امیدوار کند. از سوی دیگر مسئله کمک‌های نقدی هم می‌تواند در جامعه و مردم، این امید را ایجاد کند که کسانی هستند که به کمک مردم می‌شتابند، زیرا اکنون شرایط نامساعد زندگی، تاب‌آوری مردم را کاهش داده است.

وی در پایان گفت: مطالب ذکرشده، عواملی است که به جامعه امنیت خاطر می‌بخشد و این امید را در دل‌ها زنده می‌کند که همواره حامیانی برای عبور از مشکلات وجود دارند. همه این اقدامات، آینده‌سازی است، اما نه با حرف، بلکه با عمل. اگرچه که هم‌اکنون شرایط اقتصادی برای مردم نامساعد است و بیکاری وجود دارد، اما دولت باید برای این مشکلات مادی و فرهنگی تدابیری بیاندیشد، به‌طوری که جامعه این حمایت‌ها را لمس کند و مطمئن شود که از لحاظ فقر و گرسنگی مشکلی نخواهد داشت.

منبع: دیدارنیوز