آیا حشدالشعبی در مسیر تجزیه است؟

چند هفته پیش، در پی بروز اختلافات مدیریتی میان نیرو‌های مرجعیت و سایر گروه‌ها در حشدالشعبی، چهار تیپ نظامی وابسته به مرجعیت نجف و عتبات مقدس از حشدالشعبی جدا شده و زیرنظر فرمانده کل قوا قرار گرفتند.

نیرو‌های جداشده، شامل دو لشکر «العباس» (ع) و «امام علی» (ع) و تیپ‌های «علی اکبر» و «انصار المرجعیه» هستند که پس از جدایی، در بیانیه مشترکی از دیگر واحد‌های این سازمان خواستند به آن‌ها ملحق شوند. این نیروها، در همین بیانیه تاکید کردند که علیه هیچ طرفی نیستند «اما می‌خواهند بعضی مسیر‌ها را تصحیح کنند.»

اختلافات درونی حشدالشعبی بعد از ترور ابو مهدی المهندس، نایب رئیس حشدالشعبی، تشدید شد. برخی سران این سازمان که به ایران نزدیک هستند، فرد گمنامی به اسم «عبدالعزیز المحمداوی» معروف به ابو فدک را به جانشینی المهندس انتخاب کردند. این امر با اعتراض شدید نیرو‌های نزدیک به مرجعیت مواجه شد. کمی بعد از روی کار آمدن ابو فدک، نیرو‌های مرجعیت از حشدالشعبی جدا شده و زیر نظر فرمانده کل قوا، که همان نخست وزیر است، قرار گرفتند.

پس از آن، برخی فرماندهان نیرو‌های مرجعیت، با تاکید بر وابستگی‌شان به وطن، برخی رهبران حشدالشعبی را به وابستگی به بیگانگان متهم کردند.
نیرو‌های مرجعیت ۴۰ درصد حشدالشعبی را تشکیل می‌دهند.
وساطت ناموفق

اما با وجود این اتهامات، سران حشدالشعبی رویکرد نسبتا آرامی در قبال نیرو‌های جداشده در پیش گرفتند و حتی سعی کردند از نیرو‌های جداشده دلجویی کنند. کمی بعد از جدایی حشد مرجعیت، هادی عامری، رئیس ائتلاف پارلمانی «الفتح» و از رهبران حشدالشعبی، عازم کربلا شد و با احمد صافی، نماینده آیت الله سید علی سیستانی دیدار کرد. برخی گزارش‌ها حاکی از این است که عامری در این دیدار با برکناری ابو فدک موافقت کرده و پیشنهاد داده که دو معاون برای رئیس حشدالشعبی تعیین شوند که یکی از آن‌ها به انتخاب نیرو‌های مرجعیت باشد.

این وساطت ادامه دارد و در روز‌های اخیر عامری مجددا با هدف پایان دادن به اختلافات میان حشد مرجعیت و حشدالشعبی به کربلا رفته است. منابع عراقی ضمن تایید این وساطت، آن را بسیار دشوار توصیف کرده و گفته اند که عامری با دو نماینده آیت الله سیستانی – احمد صافی و عبدالمهدی کربلایی- دیدار داشته و پیشنهاد یادشده را مجددا مطرح کرده است.

با این حال، منابع عراقی به روزنامه العربی الجدید گفته اند که عامری تاکنون هیچ پاسخ مثبتی در خصوص بازگشت چهار تیپ جداشده به حشد الشعبی دریافت نکرده است. کمال الحسناوی فرمانده گروه «الابدال» در حشد الشعبی، این وساطت را تایید کرده و گفته هدف تحرکات عامری، حل و فصل اختلافات و سازماندهی حشدالشعبی است.

خطر تجزیه

الحسناوی گفته جدایی چهار تیپ مرجعیت از حشدالشعبی تاثیری بر قدرت این سازمان نخواهد داشت، چون گروه‌های دیگری وجود دارند که می‌توانند جای خالی آن‌ها را پر کنند. حشدالشعبی از منظر قدرت و توان عملیاتی، همچنان نیرومند است و هنوز در بسیاری از مناطق درگیری حضور موثری دارد. افزون بر این، حشدالشعبی طبق قانون، یک تشکل نظامی رسمی به شمار می‌رود. بنابراین، با خطر انحلال مواجه نیست.

با این حال، جدایی نیرو‌های مرجعیت از منظر دیگری، حشدالشعبی را در معرض خطر قرار داده است. تیپ‌های مرجعیت یا عتبات، از سایر گروه‌ها خواسته اند که به آن‌ها ملحق شوند. فرماندهان این گروه‌ها با برخی از گروه‌های دیگر حشدالشعبی مانند سرایا السلام وارد مذاکره شده اند. کارشناسان احتمال جدایی سایر گروه‌های حشدالشعبی و ملحق شدن آن‌ها به گروه‌های مرجعیت را بعید نمی‌دانند. در صورتی که چنین اتفاقی بیافتد، حشدالعشبی با خطر تجزیه تدریجی مواجه خواهد بود. ممکن است در آینده نه چندان دور، فقط برخی گروه‌های خاص در سازمان حشدالشعبی باقی بمانند.

حشدالشعبی با سناریوی دیگری هم مواجه است و آن، بروز شکاف در داخل حشدالشعبی است. کارشناسان این سناریو را بعید نمی‌دانند. هشام الهاشمی، کارشناس گروه‌های مسلح، در گفتگو با العربی الجدید مدعی شد سایر گروه‌های حشدالشعبی کانال‌های تماس با فرماندهان تیپ‌های مرجعیت ایجاد کرده و شاید دنبال ایجاد تشکل جدیدی در درون حشدالشعبی هستند. الهاشمی سرایا السلام و حشد‌های سنی را مستعد پیوستن به حشد مرجعیت دانست.

این کارشناس همچنین در گفتگوی دیگری با شبکه الحره، مدعی شد که حشد عشایر سنی قصد دارند به حشد عتبات ملحق شوند. جدای از این، شبکه الحره از قول یک منبع آگاه ادعا کرد که بزودی ۱۰ گروه حشدالشعبی به گروه‌های وابسته به آیت الله سیستانی خواهند پیوست.