ناردون به معنای واقعی کمدی

بالاخره بعد از سال‌ها انتظار و چشم دوختن به پرده سینما یک فیلم سینمایی کمدی درخور توجه و واقعاً خنده‌دار در سینمای نیمه‌جان ایران ساخته شد. باز جای شکر آن باقی است که کارگردانی پخته و باتجربه مانند فریدون حسن‌پور این زحمت را به جان خرید و با ساخت فیلم سینمایی ناردون جان تازه‌ای به کالبد نیمه‌جان سینمای ایران، مخصوصاً در ژانر کمدی بخشید. در این سال‌های اخیر به کمدی‌های بی‌ارزش و ضعیف عادت کرده بودیم. فیلم‌هایی که فقط نام کمدی را یدک می‌کشیدند و هیچ اثری از کمدی در آن‌ها دیده نمی‌شود و مخاطب، زمان زیادی را با چهره عبوس به تماشای فیلم می‌نشست. فیلم‌هایی مانند گینس (محسن طنابنده)، من سالوادور نیستم (منوچهر هادی)، طبقه حساس (کمال تبریزی)، پوپک و مش ماشاا...(فرزاد مؤتمن)، هر چی خدا بخواهد (نوید میهن‌دوست)، اخلاقتو خوب کن (مسعود اطیابی) و... نمونه‌ای از مشتی از فیلم‌های کم‌ارزش ساخته‌شده در ژانر کمدی در سینمای ایران هستند. به جرات می‌توان گفت که امثال این فیلم‌ها بیشتر به فکر فروش گیشه‌ای و درآمدزایی بودند تا نشان دادن یک حقیقت تلخ به زبان و بیان طنز. ژانر کمدی یکی از سخت‌ترین ژانرهای سینما است. اصل واژه کمدی از واژه کموس نشاءت می‌گیرد به معنای زهرخند، یعنی خنده زهرآلود. به‌بیان‌دیگر نشان دادن و بیان کردن یک حقیقت و اتفاق تلخ اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و غیره به زبان طنز و خنده. متأسفانه یا خوشبختانه، به درست یا به‌غلط ژانر کمدی و فیلم‌های کمدی در ایران از آن قبیل فیلم‌های است که مردم اقبال بیشتری به آن نشان می‌دهند. به همین دلیل حتی کارگردانانی که تخصص آن‌ها در زمینه کمدی نیست و به بیان صریح‌تر کمدی را نمی‌فهمند و بلد نیستند، صرفاً به دلیل درآمدزایی و کسب ثروت و شهرت دست به ساخت فیلم‌هایی بی‌ارزش و بی‌محتوا در زمینه کمدی می‌زنند. باید به این نکته اذعان داشت که فیلم سینمایی مکس به کارگردانی سامان مقدم یکی از بهترین و شاید بهترین اثر ساخته‌شده سینمای بعد از انقلاب ایران در زمینه کمدی است. سامان مقدم شاهکار خودش را دوازده سال پیش یعنی سال ۱۳۸۳ ساخته و هنوز هم مخاطب با دیدن آن فیلم و بازی فوق‌العاده فرهاد آئیش می‌خندد و لذت می‌برد از اینکه به تماشای یک فیلم کمدی نشسته نه چیز دیگری. البته سامان مقدم اثر و فیلم دیگری در زمینه کمدی بانام نهنگ عنبر دارد و باوجوداینکه این فیلم نیز خوب و قابل‌قبول است و مخاطب را به خندیدن وادار می‌کند اما هرگز به‌پای شاهکارش یعنی مکس نمی‌رسد.
اما اگر از قصه پر غصه سینمای کمدی در ایران عبور کنیم به فیلم ناردون می‌رسیم. این فیلم با ساخته‌شدنش امید تازه‌ای در زمینه کمدی در ایران ایجاد کرد. کمدی خوش‌ساخت، پرمحتوا و دور از شوخی‌های رایج جنسی که چاشنی اکثر فیلم‌ها هست ازجمله امتیازات این هنر محسوب می‌شود. این فیلم به کارگردانی و نویسندگی فریدون حسن‌پور و تهیه‌کنندگی منصور سهراب‌پور است. فریدون حسن‌پور که به نظر می‌رسد با ساخت سریال‌هایی نظیر گذر از رنج‌ها، ازیادرفته و مزرعه آفتاب‌گردان، تخصصی در ساخت سریال دارد با ساخت فیلم سینمایی ناردون ثابت کرد که در ساخت فیلم سینمایی هم چیره‌دست است.
منصور سهراب‌پور نیز که تهیه‌کنندگی فیلم ضعیفی چون من سالوادور نیستم را در کارنامه دارد با ساخت این فیلم تا حد زیادی به سینمای کمدی نزدیک شده است. فریدون حسن‌پور که خود اهل استان مازندران است به سراغ قصه و سوژه جدیدی رفته که در خیلی از شهرها و روستاهای ایران مبتلابه است. قصه فیلم روایت کننده زندگی اهالی یک روستا است که ظاهراً از توابع شهرستان لاهیجان است. اهالی این روستا درگیر مشکلی به نام کمبود زمین برای دفن اجساد اموات خودشان هستند. فاضل، یک جوان روستایی است با بازی خوب امین حیایی، کسی که انگار کمدی در ذات اوست و بار دیگر خاطره خوش بازی خوبش در فیلم مهمان مامان (داریوش مهرجویی) و اخراجی‌ها (مسعود ده‌نمکی) را در یادها زنده کرد. پدرش با بازی سیروس گرجستانی در شرف مرگ است و حالا خانواده او به دنبال قبری برای او هستند. فیلم به دلیل ساخته‌شدنش در روستا، تجمیع و تنوع رنگ‌ها، تنوع بصری دارد به این معنا که مخاطب را از دیدن فیلم خسته نمی‌کند بلکه بیشتر او را مشتاق تماشا می‌کند. همچنین استفاده از تصاویر و مناظر بکر طبیعی شامل رودخانه و جنگل و تعدد و تحرک کاراکترها و فضاها، کاری هوشمندانه از طرف عوامل و کارگردان فیلم بوده که مخاطب را هر چه بیشتر به داستان و فضایی که در آن اتفاق می‌افتد نزدیک کند. استفاده به‌موقع و خوب از لهجه مازنی، استفاده از آهنگ‌های محلی و مازندرانی به‌جای آهنگ‌های دیوانه‌وار خارجی که متأسفانه در فیلم‌های کمدی ایرانی رایج و شایع شده، به کیفیت فیلم اضافه کرده است؛ اما این فیلم در کنار تمام امتیازات مثبت و حسن‌هایی که دارد خالی از عیب و ایراد نیست. اولاً اینکه فیلم در مدت‌زمان بین ۵۰ تا ۶۰ دقیقه ساخته‌شده و می‌توانست در قالب یک فیلم تلویزیونی عرضه شود تا یک فیلم سینمایی. به‌بیان‌دیگر فیلم، بیشتر برای تلویزیون ساخته‌شده تا سینما؛ و اینکه قصه فیلم کمی گنگ است. گنگ از این بابت که فاضل (امین حیایی) چرا با لیلا اوتادی (همسر سابق فاضل) که در فیلم خیلی علاقه‌مند به یکدیگر نشان داده می‌شوند طلاق گرفته بودند و پنج سال از هم دور بودند و اینکه نقش افرادی مثل مهران رجبی، شهرام قائدی و حتی مهران غفوریان به‌خوبی شکل نگرفته و آن طنازی همیشگی در بازی آن‌ها دیده نمی‌شود. به‌هرحال فیلم سینمایی ناردون با همه امتیازات و کاستی‌ها، فیلمی متمایز با دیگر آثار به‌اصطلاح کمدی ساخته‌شده در سینما است و نویدبخش روزهای درخشان در سینمای کمدی ایران را می‌دهد.

شماره 21 دوهفته نامه آیت ماندگار