مداحان؛ مروج اخلاق حسینی یا حامی جناح‌های سیاسی!

آلودن معارف دین به خرافات و تحریفات، سابقه‌ای به قدمت خود ادیان دارد. برخوردی که پیامبر (ص) با شایعه‌ای که عده‌ای از مسلمانان در سال نهم هجری قمری ساختند و در مدینه پراکندند که خورشیدگرفتگی در روز وفات ابراهیم فرزند ۱۸ ماهه پیامبر با همین وفات مرتبط است، از این قبیل بود. مبارزه با خرافات و تحریفات نیز از همان زمان آغاز شد. پیامبر اکرم بشدت و با سرعت و قاطعیت با هرگونه خرافه و تحریفی مبارزه می‌کردند و برای پاک نگه‌داشتن دین خدا از انواع آلودگی‌ها تلاش فراوانی به عمل می‌آورند. نمونه‌ای از این تلاش، برخورد آن حضرت با ماجرای وفات ابراهیم است. پیامبر اکرم به‌مجرد شنیدن شایعه ارتباط خورشیدگرفتگی با وفات فرزندشان؛ مردم را به مسجد دعوت کردند و خود به منبر رفتند و فرمودند: خورشید و ماه دو آیه الهی هستند که تحت فرمان اویند و برای مرگ و زندگی کسی نمی‌گیرند «ان الشمس والقمر آیتان من ایات ا... یجریان بامره مطیعان له لاینکسفان لموت احد و لالحیاته» ائمه اطهار (ع) نیز با خرافات و تحریفات وبدعت ها مبارزه‌ای بی‌امان می‌کردند. هنگامی‌که به امام صادق (ع) عرض شد عده‌ای می‌گویند اُبّی بن کعب انصاری فقرات اذان را در خواب شنیده و نقل کرده، حضرت فرمودند: «کذبوا وا... ان دین ا... اعزامن ان یری فی النوم» همان‌گونه که از برخورد حضرت امام صادق (ع) و فراز اخیر فرمایش ایشان مشخص است، فلسفه مبارزه با خرافات و انحرافات این است که دین خدا که از وحی سرچشمه می‌گیرد، پشتوانه براهین عقلی دارد و از اموری از قبیل خواب‌وخیال و جعلیات بی‌نیاز است؛ و متأسفانه در دو دهه اخیر به‌خصوص در چند سال اخیر خرافات مذهبی در کشور ما رو به گسترش نهاده است. تا قبل از پیروزی انقلاب ۵۷ به دلیل آنکه امور دینی فاقد متولی رسمی بود به‌طور طبیعی اعتقادات و ازجمله آنچه در مراسم و محافل عزاداری و مدیحه‌سرائی‌ها مطرح می‌شد از ضابطه خاصی برخوردار نبود. برخی مؤلفان آثار دینی نیز بی‌توجه به آفات ترویج خرافات خواب‌وخیال به تصور اینکه گریاندن مردم در عزاداری‌ها به هر وسیله و یا بیان امور غریب نزدیک‌تر شدن آن‌ها به دین و پیشوایان دینی می‌شود، این‌گونه مطالب را نقل می‌کردند و به این آلودگی‌ها دامن می‌زدند و همین مطالب دستمایه گردانندگان محافل می‌شد. موضع‌گیری صریح آیت ا... شهید مطهری در برابر تحریفات عاشورا که در کتاب « حماسه حسینی» ایشان مضبوط است، ناظر به همین واقعیت تلخ می‌باشد و نگرانی شدید ایشان از عواقب این انحرافات را نشان می‌دهد.
با پیروزی انقلاب اسلامی، انتظار این بود که خردگرایی در ترویج دین، به‌عنوان یک اصل موردتوجه قرار گیرد و زنگارهای گذشته از پیکر دین زدوده شود و محافل مذهبی از آلودگی‌هایی همچون خرافات، تحریفات، بدعت‌ها، خواب‌وخیال و اوهام پالایش گردند؛ اما غمگینانه باید اعتراف کرد نه‌تنها چنین نشد بلکه عناصر سوداگر با استفاده از رواج بازار دین بی‌مهار تراز گذشته به میدان آمدند و هر چه توانستند بر تحریفات فرمودند و آلودگی‌ها را به اوج رساندند. میدان‌داران این آلودگی‌ها ازنظر هدف یکسان نیستند. عده‌ای با متاع دین و آلودن آن به خرافات و تحریفات درصدد پر کردن جیب خود هستند، افرادی نیز گمان می‌کنند با این کار می‌توانند رونق بازار دین را افزایش دهند و عده‌ای هم بدون آنکه بدانند چه می‌کنند با این تصور که اصولاً ماهیت دین همین است مشغول دامن زدن به این آلودگی‌ها هستند. دسته اول سوداگران‌اند، دسته دوم پیروان مکتب ماکیاول هستند که می‌گفت «هدف وسیله را توجیه می‌کند» و دسته سوم جاهلانی هستند که بدون آنکه متوجه باشند، در حال ضربه زدن به دین خدا هستند. وجه مشترک هر سه این است که سطح نگری را ترویج می‌کنند و راه را برای پیدایش نگرانی‌های گمراهانه همچون صوفیگری، بهائی گری، وهابی گری هموار می‌نمایند. گسترش خرافات و تحریفات در عزاداری‌ها و سایر محافل مذهبی موجب نگرانی‌های میهن دوستان و کسانی را که دغدغه ملی و مذهبی دارند تشدید کرده است. محرم فرارسیده و خیمه عزاداران حسینی برپاشده است.

۱۴۰۰ سال از واقعه عاشورا می‌گذرد اما چرا هنوز متحول نشده‌ایم؟ به این دلیل که روح حسینی و عاشورایی در عمق اندیشه ما شیعیان حلول نکرده است. خرافه گرایی مداحان و واعظان در منابر باعث تشدید فضای خرافه در عزاداری‌ها شده است. عاشورا تداوم قسط و عدل انبیا ء است. اما بسیاری از مداحان و منبرهای عصر ما فرسنگ‌ها با دیدگاه مترقی متفکرانی چون مطهری، شریعتی و بازرگان فاصله دارد. آنچه که در عزاداری سالار شهیدان در این چند سال اخیر می‌بینیم استفاده ابزاری مداحان از ساحت مقدس امام حسین (ع) است. درآمد نجومی مداحان در ماه‌های محرم و صفر که با ده، بیست سال درآمد یک کارمند یا یک مدیر درستکار برابری می‌کند چگونه توجیه‌پذیر است؟ فحاشی، عربده‌کشی، هفت‌تیرکشی مداحان برای مخالفان سیاسی خود و مردم عادی کوچه و بازار چگونه توجیه‌پذیر است؟ مداحی که در یک نزاع لفظی و معمولی اسلحه به روی مردم می‌کشد چگونه می‌خواهد مبلغ امامی باشد که تا لحظات آخر دشمنان خود را دعوت به راه حق درستکاری می‌کند. آیا این دسته از مداحان می‌توانند مردم و بخصوص جوانان را به مجالس روضه ابا عبدا... بکشانند. مداحانی که متأسفانه چندین سال است خود را وارد دعوای جناحی و سیاسی کرده و برای خوش رقصی تهمت بی‌جا و ناروا به افراد خوشنام و نیک‌سیرت می‌زنند مداح و واعظ که خود باید مروج اخلاق نیک حسینی باشد اما متأسفانه رفتارهای غیر اخلاقی از خود بروز می‌دهد. مداحانی که در ۲۰ سال اخیر به مقامهای دولتی رسماً از تریبون مداحی توهین کرده و الفاظ رکیک بکار بردند. مداحانی که زیر پرچم عزای حسینی و از تریبون مقدس امام حسین (ع) رسماً و علناً به مخالفان سیاسی و دینی خود توهین کرده و آن‌ها را تهدید کردند. آیا چنین رفتارهای بی اخلاقی از سوی ذاکر حسین (ع) و اهل بیت با آرمان‌های امام حسین (ع) تطبیق دارد؟ آیا تهمت و توهین به افراد حتی مخالفان و دشمنان چه رسد کسی که باهم در یک دین و یک مذهب قرار داریم رفتار حسینی است؟ امام حسین (ع) نماد مهربانی، عطوفت و تربیت‌شده. مکتب علی (ع) و جد بزرگوارش رسول‌الله (ص) است. مداحان و ذاکرانی باید ذکر مصیبت حسین (ع) را بگویند که با اخلاص و مؤدب مبلغ مجالس سوگ آن حضرت باشند. نه آن مداحی که از صدقه عزاداری حسینی و عاشورا شهرت و موقعیت کسب کرده و از پشت تریبون مداحی به نمایند مجلس توهین می‌کند. اگر در روز عاشورا امام حسین (ع) برای جمع‌آوری یارانی که درصحنه نبرد با دشمن آن حضرت را یاری نمایند ندای «هل من ناصر ینصرنی» را سر دادند، امروز همان ندای «هل من ناصرینصرنی» را یاران و پیروان واقعی امام حسین (ع) برای پالایش مجالس و محافل مذهبی و عزاداری از انحرافات و آلودگی‌ها باید سر دهند. امروز مخاطب اصلی این مقاله علما و فضلای صاحب‌فکر و آشنا به معارف دینی هستند. فقط آن‌ها هستند که می‌توانند با حضور عالمانه و هوشیارانه خود در عرصه تبلیغ دین، عناصر تحریف گر، سطحی‌نگر، جاهل پرور و دشمن‌شاد کن را از صحنه بیرون کنند و در این وانفسای غربت معارف اسلامی و میدان‌داری شیادان به یاری سیدالشهدا بشتابند و نگذارند فرهنگ اصیل، صحیح و پیام اصلی عاشورا را که مقابله با ظالم و زیر بار نرفتن ظلم، جهل و خرافه است به شهادت رسیده و به مسلخ رود. آیا کسی به این دعوت حسینی لبیک خواهد گفت؟!

شماره 21 دوهفته نامه آیت ماندگار