سرکه ارزان نخورید!

آیت ماندگار- نام آور اظهار کرد: در فرایند سنتی با تخمیر انواع میوه و تبدیل آن به الکل، در نهایت الکل تبدیل به اسید می‌شود که همان سرکه است. به عبارت دیگر قند تبدیل به الکل و الکل تبدیل به سرکه می‌شود، اما در فرآیند صنعتی یا تولید سرکه تقطیری که در بازار مرسوم است، الکل که مستقیم از گلوکز، نشاسته ذرت یا ملاس چغندر گرفته شده، در مقابل باکتری، هوا و دما به اسید یا سرکه تبدیل می‌شود.

اما به گفته وی برخی شرکت‌های سودجو از اسید استیک تولید شده در صنایع پتروشیمی استفاده می‌کنند که دارای فلزات سنگین و سرطان‌زا است که تولیدکنندگان آن را با آب رقیق و در بازار عرضه می‌کنند.

نام‌آور با بیان این که این واحدها عمدتاً به صورت زیرپله‌ای و بدون مجوز و برخی واحدهای کوچک فعالیت می‌کنند، تصریح کرد: وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد در صورت اطلاع با آنها برخورد می‌کنند، اما چون این واحدها عمدتا بدون مجوز فعالیت‌ می‌کنند، نظارتی بر کار آن‌ها صورت نمی‌گیرد.

وی با بیان اینکه قیمت سرکه‌های تقلبی تقریباً یک دهم سرکه‌های اصلی تمام ‌می‌شود، تصریح کرد: امکان تشخیص این سرکه‌ها برای مصرف کننده وجود ندارد و خریداران هم معمولا به دنبال قیمت پایین تر هستند؛ اما شهروندان باید توجه کنند عموماً در بازار فاصله قیمتی ۲ تا ۳ هزار تومانی بین سرکه‌های اصلی و تقلبی وجود دارد. البته تولید کنندگان مجوزدار ۱۰ تا ۱۵ درصد سود می‌برند، اما واحدهای تولیدی تقلبی ممکن است تا ۴۰۰ درصد هم سود دریافت کنند.

این تولیدکننده با بیان اینکه عمدتاً این واحدهای تقلبی در قم، شهرری و ورامین فعالیت می‌کنند، گفت: هر سال طی سه تا چهار ماه پر مصرف این محصول که از تیر و مرداد شروع می‌شود، چند برند با تولید تقلبی سرکه سهمی از بازار را می‌گیرند و سال بعد با برندهای جدید دوباره وارد بازار می‌شوند.

این تولیدکننده با بیان اینکه ابزارهای آزمایشی وزارت بهداشت تقریباً نمی‌تواند جوابگوی این وضعیت باشد، تصریح کرد: سوءاستفاده گران از این خلاء استفاده می‌کنند، اما در حال حاضر با سازمان ملی استاندارد در تماس هستیم تا استانداردهای ویژه‌ای را در این زمینه تعیین کنند و راه‌های تشخیص سریع این ماده در سرکه به کار گرفته شود. مشکل اینجا است که این آزمایش مربوط به فلزات سنگین هزینه بالایی دارد و آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت در استان‌ها کمتر رغبت به انجام تصادفی آن دارند، اما این کار قابلیت عملیاتی شدن دارد.

وی افزود: از طرف دیگر برخی از واحدهایی که به دلیل تقلب در تولید سرکه پلمب می‌شوند سال بعد با تمدید پروانه بهداشتی دوباره به بازار برمی‌گردند. به عبارت دیگر به نظر می رسد برخورد قاطع با متخلفان صورت نمی‌گیرد و لازم است سازمان‌های نظارتی محکم‌تر برخورد کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر و اطمینان از اطلاع بیشتر از ابعاد این تخلف موضوع را با سازمان ملی استاندارد مطرح کردیم که پاسخ این سازمان به شرح زیر است:

 استاندارد ملی ایران شماره ۳۵۵ با عنوان " سرکه- ویژگی ها " مشمول اجرای مقررات استاندارد اجباری است، بنابراین تولید، تمرکز، توزیع و فروش این کالا بدون علامت استاندارد ممنوع بوده و در صورت مشاهده کالاهای فاقد علامت و یا با کیفیت پایین تر از استاندارد، کالاهای مربوطه توقیف و با متخلف مطابق با مفاد بند جرائم و مجازات‌های قانون تقویت و توسعه نظام استاندارد برخورد خواهد شد.

 ویژگی های مواد اولیه و محصول نهایی انواع سرکه در استاندارد ملی ایران شماره ۳۵۵ به تفصیل  بیان شده است. مطابق با مفاد این استاندارد انواع سرکه شامل موارد به شرح ذیل است:

الف- سرکه تقطیری : سرکه ای است که از  تخمیر و اکسیداسیون صرفا از الکل اتیلیک طبی تقطیر شده به دست می‌آید.

ب- سرکه تخمیری: سرکه ای است که از تخمیر و اکسیداسیون انواع میوه و یا غلات به دست می‌آید.  

یکی از تقلبات رایج در صنعت سرکه سازی، رقیق سازی اسید استیک خوراکی و یا صنعتی با آب تا رسیدن به اسیدیته مطلوب سرکه است، به همین منظور برای پیشگیری از تقلب در استاندارد تولید سرکه از اسید استیک خوراکی و یا صنعتی ممنوع است.

در این راستا مدیران کنترل کیفیت مستقر در واحد تولیدی و  بازرسان این سازمان همواره در هنگام بازرسی از واحدهای تولیدی دارای پروانه مستندات کیفی و آزمایشگاهی مواد اولیه ورودی به واحد تولیدی سرکه را بررسی از انبارهای شرکت بازدید می‌کنند و در صورت مشاهده تخلف در گزارش بازرسی ثبت می‌کنند. مطابق با قانون تقویت و توسعه نظام استانداردسازی صرفا نظارت بر واحدهای تولیدی صنعتی بر عهده این سازمان است و واحدهای تولیدی کوچک صنفی و کارگاهی که فاقد پروانه بهره‌برداری و تاسیس از وزارت صمت هستند، به صورت غیر مجاز فعالیت می‌کنند. همچنین فرآورده سرکه می‌تواند بر اساس حداقل ضوابط فنی و بهداشتی واحدهای کوچک تولید و بسته بندی (کارگاهی)   تدوین شده توسط سازمان غذا و دارو، مجوز تولید کارگاهی و یا مجوز مشاغل خانگی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دریافت کند که در این خصوص این سازمان اطلاعی از تعداد، نحوه صدور مجوز، ویژگی‌های مواد اولیه ورودی و نظارت بر این واحدها را در دسترس ندارد.

در حال حاضر تعداد ۱۲۸ واحد دارای پروانه کاربرد علامت استاندارد اجباری معتبر از سازمان ملی استاندارد ایران  هستند و ۲۹ پروانه کاربرد علامت استاندارد بر اساس روش‌های اجرایی سازمان و به دلایل مختلف از جمله عدم انطباق ویژگی‌های سرکه تولیدی با ویژگی‌های مندرج در استاندارد ملی مذکور ابطال و یا تعلیق شده است.

لازم به توضیح است هر واحد تولیدی با هر تعداد نام تجاری ثبت شده صرفا می تواند  یک پروانه کاربرد علامت استاندارد از سازمان ملی استاندارد ایران دریافت کند و در صورت مشاهده هر گونه تخلف و عدم انطباق ویژگی های سرکه آن واحد تولیدی  با استاندارد ملی مربوطه، پروانه آن واحد بر حسب نوع تخلف، تعلیق و یا ابطال می‌شود.  

همچنین مسئولان این سازمان درباره مجدد واحدهای متخلف با مجوز و برندهای جدید به بازار پس از برخوردهای قانونی سازمان ملی استاندارد و وزارت بهداشت، گفت که تاکنون گزارشی در این خصوص به سازمان ارائه نشده است و امکان چنین اقدامی برای واحدهای صنعتی تحت پوشش سازمان کمتر است. بدیهی است مطابق با روش اجرایی صدور، تمدید، تعلیق، رفع تعلیق و  ابطال پروانه کاربرد علامت استاندارد اجباری و تشویقی، در صورتی که پروانه یک واحد تولیدی بیش از ۲ بار ابطال شود، صدور مجدد پروانه برای آن واحد تولیدی با شرایط ویژه و سختگیرانه‌تر از قبل خواهد بود و در صورت انطباق ویژگی‌های سرکه در تمامی بندهای مطابق استاندارد ملی مربوط و احراز مجدد شرایط، صدور مجدد امکان پذیر خواهد بود.

منبع: ایسنا