چرا آمریکا پیش از خروج از برجام مکانیسم ماشه را فعال نکرد؟

وی ادامه داد: هر کشوری که در برجام باشد می‌توانند هر زمان که اعتراضی نسبت به بدعهدی، تخلف و یا نقض برجام دارد به کمیسیون حل اختلاف رجوع کند و موضوع را مطرح کنند، در آنجا کارشناسان، مدیران سیاسی و بعدا در سطح وزرای خارجه تشکیل جلسه می‌دهند.

امریکا از لحاظ حقوقی در برجام تفاوتی با استرالیا ندارد

این کارشناس مسائل امریکا تصریح کرد: اگر مشکل حل نشد از طریق شورای حکمیت موضوع را حل می‌کنند یا به سازمان ملل ارجاع می‌دهند و روند آن طی می‌شود و در نهایت می‌تواند به بازگشت تحریم‌ها بیانجامد. اما به این شرط است که کشوری عضو برجام باشد به عنوان مثال کشورهایی مانند سوئد، اتریش یا کانادا نمی‌توانند درخواست این حرکت به سمت بازگرداندن تحریم‌ها را بخواهند. حال ایالات متحده تصمیم گرفت به مشارکت خود با برجام پایان دهد پس بنابراین به لحاظ حقوقی تفاوتی بین ایالات متحده با کشوری مثل کانادا و استرالیا وجود ندارد.

ابوالفتح خاطرنشان کرد: کشورهای باقی مانده در برجام اعلام کرده‌اند که چون امریکا از برجام خارج شده است پس در قطع‌نامه هم حقوقی ندارد و نمی‌توان این درخواست را مطرح کرد. بنابراین اگر امریکایی‌ها از روز اول یا قبل از خروج از برجام این مسیر را باز می‌کردند یعنی درخواست کمیسیون حل اختلاف را مطرح می‌کردند بعد قانع نمی‌شدند، سپس به شورای امنیت می‌رفتند و پس از آن قطع‌نامه‌ها را بر می‌گرداندند کاملا مجاز بودند کما این‌که اکنون دیگر کشورهای عضو برجام این حق را دارند.

وی در خصوص حق امریکا در خصوص استفاده از بند 11 قطع‌نامه 2231 افزود: قطعا امریکایی‌ها نمی‌توانند از این بند استفاده کنند و در این موضوع حقیقت به دیدگاه امریکایی‌ها نزدیک نیست. دیوان بین‌المللی دادگستری در پرونده نامیبیا در سال 1971 نظریه مشورتی داده است که کشوری که از یک پیمان خارج می‌شود یا یک پیمانی را اجرا نمی‌کند نمی‌تواند از مزایای آن پیمان استفاده کند. بنابراین وقتی که امریکایی‌ها از برجام خارج شدند و تعهدات خود را ذیل برجام انجام نمی‌دهند، نمی‌توانند از مزایای برجام بهره‌مند شوند.

اختیارات و تکالیف در قطع‌نامه 2231 در کنار هم قرار دارند

این کارشناس مسائل امریکا عنوان کرد: نمی‌توان قطع‌نامه 2231 را تجزیه کرد، این قطع‌نامه یک سری وظایف را برعهده کشورها گذاشته است و اختیاراتی را نیز به آن‌ها داده است، این‌طور نمی‌شود که کشوری فقط اختیارات را بخواهد و تکالیف را انجام ندهد. مابه‌ازای بهره‌مندی ایالات متحده امریکا از مکانیسم ماشه رفع تحریم‌ها علیه ایران است. امریکایی‌ها معتقد هستند که اجرای تکالیف مربوط به برجام و بهره‌مندی از اختیارات مربوط به قطع‌نامه است.

ابوالفتح اضافه کرد: امریکایی‌ها یا کل این مجموعه را می‌پذیرند یا کل آن را نمی‌پذیرند؛ اگر کل این مجموعه را می‌پذیرند تا از این اختیار برخوردار باشند باید به بخش‌های دیگر قطع‌نامه هم توجه کنند. ایالات متحده با اعمال تحریم‌ها همان قطع‌نامه‌ای را نقض کرده است که الان به آن متوسل شده است. بنابراین به نظر می‌رسد به لحاظ حقوقی ادله قوی وجود ندارد و به همین دلیل است که بریتانیا، اتحادیه اروپا و حتی کشورهایی مانند تونس، استونی و بلژیک هم ادله امریکایی‌ها را نمی‌پذیرند که این به دلیل فقدان منطق حقوقی قوی است  نه این‌که الزاما با جمهوری اسلامی ایران رابطه خوبی دارند یا نسبت به رفتارهای ایران نگرانی ندارند.

امریکایی‌ها با ارسال نامه به شورای امنیت درخواست تعیین تکلیف نکرده‌اند

وی در مورد روند پیش‌رفت اقدام امریکا در خصوص بازگرداندن تحریم‌های امریکا گفت: ما باید ببینیم که نگاه ایالات متحده به این موضوع به چه صورت است که آیا امریکا درخواست تعیین تکلیف کرده است یا صرفا اطلاع داده است؟ بعد از آن‌که نامه را دادند و آن 13 کشور مخالفت کردند آقای پمپئو از این موضع شورای امنیت ابراز ناخرسندی کرده و گفته است که ما به سازمان ملل اطلاع دادیم و اگر لازم باشد ما راه خودمان خارج از شورای امنیت را ادامه می‌دهیم. به عبارتی امریکایی‌ها با ارسال نامه اصلا درخواست تعیین تکلیف نکرده‌اند.

این کارشناس مسائل امریکا افزود: نگاه ایالات متحده این است که یک فرایند تشریفاتی اداری است که یک نامه را به شورای امنیت می‌زنند و نظر خود را اعلام می‌کنند و بعد از 30 روز بدون آن‌که هیچ اتفاق بیافتد و کسی نظری بدهد و مخالفت یا موافقت انجام دهد و چیزی تصویب بشود، به طور خودکار تحریم‌ها بر می‌گردد. امریکایی‌ها منتظر این نیستند که شورای امنیت تصمیم بگیرد و چیزی را تصویب یا رد کند.

کشورها به دلیل ترس، از امریکا تمکین می‌کنند

ابوالفتح اضافه کرد: پشتوانه این نگاه هم این است که فارغ از هر تصمیمی که شورای امنیت بگیرد امریکا تحریم‌های خود را اعمال می‌کند و می‌تواند مجازات بکند و جهان به دلیل ترس از امریکا و مجازات آن در نهایت تمکین می‌کند. هم اکنون هم که قطع‌نامه شورای امنیت برنگشته است و امریکایی‌ها براساس مصوبه کنگره امریکا کشورها را مجازات می‌کنند و خیلی از کشورها همراهی خود را قطع کرده‌اند و شرکت‌ها از ایران بیرون آمده‌اند.

وی درمورد رویکرد امریکا در مورد ارسال نامه در 20 آگوست به شورای امنیت افزود: امریکایی‌ها شورای امنیت را فاقد اهمیت می‌دانند و صرفا یک نامه‌ای را اعلام کرده‌اند و باقی دنیا هم چاره‌ای جز دنباله‌روی از امریکا ندارند. دولت کنونی امریکا معتقد است که اصلا اهمیتی ندارد که امریکا منزوی باشد، آمریکا باید اهداف خود را دنبال کند حتی اگر یک کشور کاملا تنها و منزوی باشد. مهم رسیدن به هدف است نه خشنودی دیگران، این نگاهی است که اکنون در واشنگتن وجود دارد.

امریکا به دنبال پشتوانه حقوقی شورای امنیت برای تحریم‌ها است

این کارشناس مسائل امریکا در مورد اهداف امریکا از دستاویز قرار دادن قطع‌نامه 2231 با وجود بازگرداندن تحریم‌ها پس از خروج امریکا از برجام عنوان کرد: یکی از اهداف این است که اعمال تحریم‌ها با پشتوانه حقوقی شورای امنیت همراه شود. به هر حال امریکایی‌ها از سوی متحدین خود و افکار عمومی تحت فشار است و هر روز گله‌گذاری می‌شود که چرا امریکا یک جانبه عمل می‌کند، بنابراین اگر بتواند مصوبه شورای امنیت را بگیرد یک پوشش و حفاظی نسبت به رویکرد امریکا نسبت به ایران می‌شود و فشارهای افکار عمومی و متحدین امریکا علیه این کشور کاهش پیدا می‌کند.

ابوالفتح در پاسخ به این سوال که «چرا امریکا پیش از خروج از برجام، مکانیسم ماشه را فعال نکرد؟» گفت: این سوال را در چهار محور می‌توان پاسخ داد؛ ابتدا نبود دلیل در اثبات نقض برجام از سوی ایران است، نکته بعدی پرهیز از مذاکرات آتی با ایران در چهارچوب گروه 5+1 از سوی امریکاست. همچنین امریکا برآورد دقیقی از میزان مقاومت ایران نداشت و علاوه بر این در آن زمان از موافقت سریع ایران برای مذاکره مجدد اطمینان داشت.

وی اضافه کرد: شاید هم در پس ذهن آقای ترامپ این بوده است که از دستاورد آقای اوباما برای ضربه زدن به ایران استفاده نکند چرا که اگر از برجام استفاده می‌کرد تا به ایران لطمه بزند بعد نمی‌توانست بگوید که برجام بدترین توافق بوده است.

این کارشناس مسائل امریکا افزود: شاید غرور ترامپ اجازه نمی‌داده و گفته است که حتی قسمت‌های مفید برجام را هم نمی‌خواهد چراکه  بارها گفته بود که برجام بدترین توافق است اما به نظر من این مساله در انجام تصمیم‌گیری خیلی مهم نیست چرا که امریکایی‌ها خیلی مبادی اخلاق و اصول نیستند که اگر یک حرفی را بزنند، بعد بگویند که به خاطر حیثیت‌مان از این موضوع گذشت می‌کنیم، بنابراین بحث اصلی همان چهار محوری است که پیش‌تر گفته شد.

ابوالفتح در مورد تحریم‌ تسلیحاتی ایران بیان کرد: هدف امریکا، روسیه و چین است چرا که کشورهای اروپایی قطعا به ایران سلاح نمی‌فروشند و ایران هم از آن‌ها سلاح نمی‌خرد؛ ایران حتی دارو و واد غذایی خود را نمی‌تواند از اروپا تهیه کند چه برسد به تسلیحات نظامی. عمده‌ترین کشورهای تولید سلاح به غیر از روسیه و چین هم متحد امریکا هستند و آن‌ها هم حتما ملاحظاتی دارند پس فقط چین و روسیه می‌مانند.

وی اضافه کرد: امریکایی‌ها نسبت به این قضیه بسیار حساس هستند، امریکا حتی برای دولت هند برای خرید سلاح از چین و رسیه هم شرط و شروط می‌گذارد و اجازه نمی‌دهد بازار هند در اختیار چین و روسیه قرار بگیرد، می‌آید و کارشکنی می‌کند و قرارداد را بهم می‌زند و این کار را با دیگر کشورها و متحدین خود  نیز انجام می‌دهد، چه برسد به ایران. علاوه بر این نیز نگران این هستند که توازن استراتژیک در منطقه بهم بخورد و موازنه قدرت بین ایران با اسرائیل، ایران با عربستان و دیگر اعراب بهم بخورد.