چرا واکسن نمی‌زنند؟

آیت ماندگار- جهانگیر مصلی - خبرنگار: یکی از مهمترین مطالبات مردم از مسئولان، دسترسی بیشتر و سریعتر آحاد شهروندان به واکسن کرونا و شتاب در فرآیند تزریق آن بود که تا حد زیادی عملی شده و شمار کسانی که حداقل یک دوز واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند، هر روز بیشتر می‌شود.

آخرین آمار منتشر شده در نیمه نخست آبان، نشان می‌دهد نزدیک به ۸۵ میلیون دز انواع واکسن کرونا در کشور تزریق شده است.

بر اساس اعلام رسمی وزارت بهداشت تا کنون بیش از ۵۲ میلیون نفر «دز اول» واکسن کرونا، نزدیک به ۳۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر «دز دوم» و حدود ۸۰ هزار نفر هم دز سوم را تزریق کرده‌اند.

این ارقام اگرچه بسیار امیدوارکننده و نشانه‌ای از عزم و اراده مردم و دولت است، اما مطابق با نظر متخصصان هنوز به اندازه‌ای نیست که جمعیت حدود ۸۴ میلیونی ایران را به ایمنی جمعی برساند.

طبق نظر بیشتر متخصصان همه‌گیری‌شناسی، تا حصول واکسیناسیون ۸۰ درصدی جمعیت هدف، آنهم با دو دز، نباید منتظر ایمنی جمعی بود و مراعات شیوه‌نامه‌های بهداشتی را کنار گذارد.  

این در حالی است که برخی جوامع از جمله ایران، از اکنون دز «یادآور» یا سوم را هم آغاز کرده‌اند و  همچنان در تلاش برای تحقق «ایمنی حداکثری» برای شهروندان خود هستند.  

به یاد داشته باشیم حتی اگر رقم واکسیناسیون به عدد مطلوب برسد، ایمنی مورد نظر نسبی است و نمی‌توان ادعا کرد مردم به مصونیت قطعی رسیده‌اند؛ به‌ویژه که هنوز سویه‌های جدید ویروس کرونا در جهان موجوداند و اطلاع دقیقی از رفتار آنها از جمله سرعت انتشار، میزان ابتلا و خطرات گونه‌های جدید نداریم.  

اما مقابله موثر و اطمینان بخش با ویروس کرونا غیر از تلاش دولت و دستگاه‌های مسئول، یک الزام دیگر هم دارد و آن مشارکت بالای همه شهروندان در فرآیندهای مراعات دستورالعمل‌ها و البته تزریق واکسن است.

این الزام اجتماعی، اخلاقی، شرعی و شهروندی، نه تنها شامل رعایت شیوه‌نامه‌ها، بلکه نیازمند مشارکت حداکثری مردم در واکسیناسیون است.

تجربه جوامعی که نسبتا به ایمنی جمعی رسیده‌ و توانسته‌اند تا حدی اوضاع زندگی روزمره را به حالت پیش از کرونا بازگردانند، نشان می‌دهد بدون مشارکت و تلاش همزمان، همه‌جانبه و توامان «دولت و مردم»، هرگز  خاطرجمعی کنونی برایشان حاصل نمی‌شد و آسیب‌های شدید کرونا همچنان ادامه می‌داشت.  

در کشور ما اما برخی اخبار و مشاهده‌های روزمره بیانگر آن است که متاسفانه میزان پیروی از محدودیت‌های کرونایی و فاصله‌گذاری‌های اجتماعی کاهش یافته و از آن سو، برخی افراد به صورتی عامدانه از واکسن‌زدن اجتناب کرده و این رفتار را با دلایل و بهانه‌های عجیب و غریب توجیه می‌کنند؛ این درحالی است که تا همینجا هم در ۲۰ ماه گذشته علاوه بر ده‌ها هزار فوتی و بستری، خسارات مادی و معنوی فراوانی به مردم، کسب و کارها، نظام اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی کشور وارد شده است.

آمارهای بیمارستانی نشان می‌دهد هنوز هم عده پرشماری از افراد و خانواده‌ها درگیر کرونا هستند و ناگزیرند در این شرایط اقتصادی، رنج بیماری و بیمارداری را نیز تحمل کنند.

به این ترتیب لازم است علاوه بر تذکر و مطالبه از مسئولان، خود شهروندان نیز دست به کار شوند و در ادامه مشارکت‌های گذشته، وظایف شهروندی و تعهدهای شرعی و اخلاقی خود را به جا آوردند.

نخستین وظیفه اجتماعی شهروندان، پیروی کامل و همه‌جانبه از شیوه‌نامه‌های بهداشتی و رعایت دقیق آنهاست؛ تا زمانی که به طور رسمی اعلام نشود که رعایت دستورالعمل‌ها، الزامی ندارد، همه باید فاصله‌گذاری‌ها را رعایت و بخصوص استفاده از ماسک را ادامه دهیم.

همچنین لازم است به همه دوستان، اقوام، فامیل و دیگر هم‌نوعان‌ خود در کوچه و خیابان گوشزد کنیم که استفاده نکردن از ماسک و شکستن فاصله‌گذاری‌ها، ماندگاری ویروس و رنج پیامدهای آن را طولانی‌تر خواهد کرد.

در این زمینه البته به قدر کافی در فرهنگ ما گزاره‌های شرعی و اخلاقی وجود دارد که نیازی به تکرار در این نوشتار نباشد؛ تنها کافی است شرایطی را برای خود و دیگران توصیف کنیم که در صورت غفلت، ممکن است رخ دهد و دامنگیر همه افراد باشد؛ اعم از رعایت‌کنندگان دستورالعمل‌ها و کسانی که قید و حدودی را برای خود متصور نبوده‌اند.

دومین وظبفه ما مربوط به تزریق واکسن است؛ همچنان که بارها اعلام شده، تا زمانی که دانشمندان به درمان قطعی کووید-۱۹ نرسیده و دسترسی همه شهروندان به دارو و درمان محقق نشده، واکسیناسیون همگانی، قابل اطمینان‌ترین راه و ایمن بخش‌ترین اقدام است.  

اکنون که دیگر بهانه برای عدم یا دشواری دسترسی به واکسن وجود ندارد، هر شهروندی با هر نظر و عقیده‌ای که از تزریق اجتناب کند، مستقیما مسئول پیامدهای شرعی، اخلاقی و مدنی آن برای خود و دیگران است.  

خوشبختانه خبرهای خوبی از الزامات دولتی در زمینه تزریق واکسن می‌رسد و به سمت وضعیتی حرکت می‌کنیم که عدم تزریق عامدانه، با پیامدهایی چون محدودیت‌های دسترسی به خدمات عمومی همراه خواهد شد.

در کنار این تلاش‌ها، ما نیز می‌توانیم به عنوان مسئولیت مدنی خود، دوستان و نزدیکان خود را تشویق به دریافت واکسن کنیم و از آنها بخواهیم برای سلامتی خود و دیگران، از این کار امتناع نکنند.  

کافی است تلفن را برداریم و از تک تک خویشاوندان بخواهیم که در صورتی که تا کنون دز اول را تزریق نکرده‌اند، هرچه سریعتر اقدام کنند و حتی ادامه روابط را مشروط به تزریق واکن کرونا کنیم؛ زیرا در این شرایط لازم است همگی از همه ابزارهای رفتاری، ارتباطی و عاطفی خود استفاده کنیم تا حتی‌المقدور هیچ واجد شرایطی در میان بستگان ما نباشد که واکسن را دریافت نکرده باشد.

همچنین اگر افرادی مانند سالخوردگان یا کم‌توانان حرکتی در اطراف محل زندگی ما وجود دارند، می‌توانیم یاری‌شان کنیم تا در اسرع وقت به نزدیک‌ترین محل واکسن مراجعه کنند.  

اگر هر کدام از ما مسئولیت شهروندی خود را ایفا کنیم، امید است که به‌زودی به نقطه‌ای برسیم که ضمن بزرگداشت قربانیان کرونا، جشن غلبه بر این ویروس منحوس را برگزار کنیم.