معضل ناشرنماها

آیت ماندگار- جهانگیر مصلی - خبرنگار: چند سالی است که حضور بساط فروشندگان کتاب در شهر غیرقابل چشم‌پوشی است؛ البته نه دست‌فروشانی که کتاب‌های دست دوم را می‌فروشند، زیرا این قشر، افرادی هستند که به ادامه چرخه نشر کمک می‌کنند؛ در واقع با خرید کتاب دست دوم از افرادی - به دلایلی همچون کمبود فضای لازم برای نگهداری کتاب در خانه، مهاجرت و فوت کسی که کتاب‌ها را روزگاری جمع کرده‌- با قیمتی پایین‌تر از قیمت پشت جلد کتاب نو، می‌فروشند؛ اما بساط گستران افرادی هستند که کتاب‌ها را به شکل غیرقانونی چاپ می‌کنند.

بساط گستران کتاب به طور معمول در میدان‌های بزرگ شهر، ایستگاه‌های مترو، نمایشگاه‌هایی که در مدارس و دانشگاه‌ها برپا می‌شود، غرفه‌هایی که در شرکت‌ها و کارخانه‌ها اقدام به فروش کتاب می‌کنند و در فضای مجازی، فعالیت می‌کنند. این افراد کتاب را با تخفیف‌های بالای ۵۰ درصد می‌فروشند؛ تخفیف‌هایی که گاه تا بیش از ۸۰ درصد هم می‌رسد؛ اما مگر ناشر از انتشار کتاب چقدر سود می‌کند که این افراد می‌توانند تا این حد تخفیف دهند؟

بساط‌گستران کتاب بعد از سال‌ها فعالیت، روش‌های جدیدی برای کسب سود بیشتر و ادامه این کار طراحی می‌کنند. اقدام جدید این گروه، فروش کتاب در فروشگاه‌های زنجیره‌ای با تخفیف ۵۰ درصد و حتی بالاتر از آن است.

این قشر از افرادی که کتاب‌هایی را چاپ می‌کنند و آن‌ را با ۵۰ درصد تخفیف یا بیش از آن می‌فروشند، ناشرانی هستند که عنوان کتاب را از پرفروش‌های یک نشر انتخاب و با تغییرات اندکی در متن کتاب، چاپ می‌کنند. به همین دلیل می‌توانند کتاب را با تخفیف‌های بالا بفروشند؛ زیرا این ناشران هزینه مولف، مترجم، ویراستار، صفحه‌بند و بسیاری از هزینه‌های جاری یک ناشر را ندارند و فقط هزینه کاغذ و چاپ را می‌پردازند. برخی از این ناشران پیش از این حتی از یارانه دولتی که به کاغذ تعلق دارد هم استفاده می‌کردند اما با نظارت بیشتر بر این حوزه امید است کاغذ با یارانه دولتی به دست ناشرنماها نرسد.

یکی از دلایلی که کتاب‌های چاپ شده توسط ناشرنماها سر از فروشگاه‌های زنجیره‌ای معروف درآورده، بی‌اعتمادی کتاب‌فروشان به این کتاب‌هاست. کتاب‌فروشان آثار ناشران اصلی را در فروشگاه می‌فروشند؛ زیرا بیشتر آثاری که توسط ناشر با کپی‌برداری منتشر شده‌، با کمبودهایی مانند فقدان برخی از صفحات کتاب، بی‌نظمی و بی‌کیفیتی در چاپ مواجه است. اشکال‌ در ترجمه و محتوای کتاب و کیفیت پایین جلد، شاخصه دیگر این کتاب‌ها شمرده می‌شود.

اگر این ناشران اقدام به تغییر ترجمه کتاب کنند، به دلیل همکاری نکردن با مترجمان کاربلد، ترجمه ضعیفی ارائه می‌دهند. اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران اعلام کرده‌، در پرونده‌ای فردی در طول ۲ سال حدود ۲۰ عنوان کتاب در حوزه‌های مختلف فلسفه، موسیقی، ادبیات و ...  ترجمه کرده‌؛ مشخص است که هیچ مترجم حقیقی قادر به انجام چنین کاری نیست.

آگاه‌سازی مخاطب، موضوع دیگری است که باید توسط متخصصان این حوزه و رسانه‌ها انجام شود؛‌ زیرا همه مردم با روند انتشار آثار کتاب‌سازی شده آشنا نیستند. این مساله زمانی اهمیت بالای خود را نشان می‌دهد که فعالیت ناشرنماها گسترش یافته‌ و به فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز رسیده‌ باشد؛ زیرا با فروش کتاب‌های کپی‌برداری شده در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، مردم می‌توانند با این دیدگاه که کالای با کیفیت در آن مجموعه فروخته می‌شود، این کتاب‌ها را خریداری کنند. به‌ویژه در شرایط اقتصادی که منجر شده کتاب از سبد خرید خانواده‌ها خارج شود، ارائه تخفیف بالا می‌تواند مشوق خوبی باشد.