پوست‌اندازی برای ماموریت جدید؟

آیت ماندگار- جهانگیر مصلی - خبرنگار: بیش از 80 روز از فوت تاثرانگیز مهسا امینی در پی بازداشت گشت ارشاد و اجبار او برای حضور در کلاس‌های توجیهی پلیس امنیت اخلاقی می‌گذرد، حادثه‌ای که جرقه ناشی از آن آتشی روشن کرد و به راه انداخت که طبق آمار رسمی وزارت کشور 200 تن از مردم این کشور را به کام مرگ کشانده و البته آمارهای غیررسمی بیش از دو برابر این تعداد است و مرور این آمار هر لحظه بر تاثر روحی و داغ قلبی ایرانیان می‌افزاید. در کنار این خسارت جبران‌ناشدنی، مصدومیت‌ها و مجروحیت‌ها و دلهره‌ها را در کنار آسیب‌های مالی و مادی بگذارید که گویا باز هم با استناد گزارش شورای امنیت مستقر در وزارت کشور بیش از 1700 میلیارد تومان است.

متهم درجه اول این اتفاقات در اذهان عمومی گشت ارشاد است، هرچند این نظریه خوشایند هسته سخت قدرت نباشد؛ اما عملکرد گشت ارشاد از ابتدای امسال و سخت‌گیری در خصوص آنچه صیانت از عفاف و حجاب عنوان می‌شد، عصبانیت و عصیان‌گری درونی را در جامعه پراکنده ساخت و آن را تبدیل به عقده‌ای فرخفته که با بهانه‌ای کوچک بیدار خواهد شد و هر چه اطرافش هست را خواهد بلعید. این بهانه، مرگ مهسا امینی بود؛ دختری کرد که در تهران مسافر بود و همراه با برادر و جمعی از افراد فامیل خود برای تفریح به تفرج‌گاهی آمد که یکی از پست‌های ثابت گشت ارشاد بود؛ جایی در میانه ایستگاه متروی شهید حقانی، پارک طالقانی و پل طبیعت.

به هر نحو، مامور گشت ارشاد مهسا امینی را دستگیر کرد و به هر دلیلی، این دختر جوان کرد در کلاس توجیهی گشت ارشاد درگذشت.

پس از آن اعتراض‌ها شروع شد و به فاصله خیلی اندک از هم تمامی استان‌های کشور و شهرهای بزرگ کشور را درگیر کرد. از نمادهای پررنگ این اعتراض‌ها که بین رسانه‌های خارج از کشور و بین‌المللی خیلی محبوب شد، سوزاندن شال و روسری بود و برخی از معترضان زن، بدون حجاب در تجمعات اعتراضی شرکت کردند و به این ترتیب مبارزه با حجاب اجباری شکل جدید و جدی گرفت.

الان مدت زمان زیادی است که در تهران و شهرهای بزرگ، زنان و دختران زیادی که ـ در این 80 روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود ـ بدون حجاب در معابر و گذرها حاضر می‌شوند و امور خود را می‌گذرانند.

برخی در واکنش اعلام می‌کنند که فضای متشنج جامعه مانع از برخورد جدی با این گروه است و محتواسازی زیادی از سوی گروه‌های معتقد سخت به ارزش‌های نظام اسلامی تولید می‌شود تا حجاب همچنان ارزش شماره یک زن و بی‌حجابی ضدارزش خطرناک جامعه تبیین شود.

اما همچنان نگاه‌ها به گشت ارشاد چه از سوی مردم و چه از سوی برخی از مسئولین مثبت نشده است.

در یکی از آخرین اظهارنظر‌های رسمی مسئولین ارشد نظام درباره گشت نظام، صحبت‌های حجت‌الاسلام منتظری، دادستان تهران شگفتی‌هایی ایجاد کرد. او که برای سخنرانی در سلسله نشست‌های جهاد تبیین با موضوع «تبیین ابعاد جنگ ترکیبی در اغتشاشات اخیر» به قم رفته بود در پاسخ به یکی از حاضران در جلسه که پرسید؛ چرا گشت ارشاد تعطیل شد؟ گفت: «گشت ارشاد ربطی به قوه قضائیه ندارد و از همان جایی که در گذشته تاسیس شد از همانجا نیز تعطیل گردید. البته قوه قضائیه نظارت‌های خود را بر کنش های رفتاری در سطح جامعه ادامه می‌دهد.»

رسانه‌ها از این گفته برداشت کردند که بساط گشت ارشاد جمع شده است؛ اما سخنان روز سه‌شنبه سخنگوی قوه قضائیه درباره گشت ارشاد این بود؛ «درباره این موضوع هر سه قوه باید جلسات تخصصی تشکیل بدهند و تصمیمات کارشناسانه بگیرند. اینگونه نیست که یک قوه بخواهد در مورد حجاب اظهارنظری کند.» و به نوعی سخن دادستان کل رد شد.

اما گویا اظهارنظرهای تک‌صدایی و تک‌قوه‌ای که مشخص نیست هدف از بیان آنها چیست هر روز بخشی از فضای مجازی را تسخیر می‌کند و بر آتش التهابات می‌دمد؛ مانند این گفته حسین جلالی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس که با تاکید بر اینکه «تا دو هفته دیگر روسری به سر زنان برمی‌گردد» گفته؛ «در تغییر روش دعوت به حجاب ابتدا از طریق پیامک تذکر می‌دهیم، بعد وارد مرحله اخطار می‌شویم، بعد هشدار و در مرحله بعد ممکن است حساب بانکی فرد بی‌حجاب مسدود شود.»

بنابراین اینطور برداشت می‌شود که گشت ارشاد نه تنها برخلاف ادعای دادستان کل کشور جمع نشده است، بلکه پوست‌اندازی می‌کند تا با اعمال محدودیت‌های بیشتر، حجاب را اجباری‌تر و نارضایتی‌ها را بیشتر کند.