چرا حمله شخصی، تروریستی جلوه داده می‌شود؟

آیت ماندگار- جهانگیر مصلی - خبرنگار: تهران، پاسداران، کوچه نیستان سوم ساعت 8 و 8 دقیقه صبح جمعه. این نشانی مکان و زمان حادثه‌ای است که در پایتخت رخ داد و در آن یک مرد مسلح پس از تصادف عمدی با خودروی متوقف شده متعلق به سفارت جمهوری آذربایجان، پس از تهدید نگهبان مستقر در کیوسک نگهبانی، به دنبال دو کارمند آذربایجانی سفارت وارد سفارتخانه شد. تیراندازی کور را انجام داد و در آن دو نفر را زخمی کرد و ستوان ارشد عسگروف اورخان رضوان اوغلو، مسئول حراست سفارتخانه را کشت.

او به دست یکی از جوانان آذربایجانی و کارمند سفارت این کشور با رشادت و ایثار مثال‌زدنی متوقف می‌شود وگرنه معلوم نبود عمق فاجعه تا کجا پیش می‌رفت.

اما انتشار خبر حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان، دنیا را در بهت فرو برد و واکنش‌های بین‌المللی به آن انعکاس یافت. در یکی از نخستین واکنش‌ها، الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان تیراندازی در سفارت این کشور در تهران را یک «حمله تروریستی» خواند و خواستار تحقیقات فوری شد.

او در بیانیه‌اش نوشت: «صمیمانه‌ترین تسلیت خود را به خانواده و بستگان ستوان ارشد عسگروف اورخان رضوان اوغلو که هنگام حفاظت از سفارت و کارکنان آن درگذشت ابراز می‌دارم. ما خواستار بررسی فوری این اقدام تروریستی و مجازات تروریست‌ها هستیم. حمله تروریستی به نمایندگی‌های دیپلماتیک غیرقابل قبول است.»

در ادامه سخنگوی وزارت خارجه جمهوری آذربایجان گفت: «تمام مسئولیت این حمله به‌عهده ایران است.»

سخنگو همچنین «کمپین‌های اخیر ضد جمهوری آذربایجان را که در رسانه‌های ایران به راه افتاده» را تشویقکننده چنین حمله‌ای دانست. البته اشاره‌ای به معرفی این کمپین‌ها نکرد و البته که رسانه‌های ایران حداقل در جنگ آذربایجان با ارمنستان سر منطقه قره‌باغ، جانب آذربایجان را می‌گرفتند.

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم این حادثه را محکوم کرد. او در کانال تلگرامی خود نوشت: «از حمله‌ به سفارت جمهوری آذربایجان که منجر به کشته شدن یک نفرشد، شوکه شدیم.»

تسلیت، واژه‌ای است که این دیپلمات ارشد روسیه در اظهار نظر خود به آن پرداخته است، درست مانند اولگ نیکولنگو، سخنگوی وزارت خارجه اوکراین که کشورش از سال قبل با روسیه نزاع سخت دارد و درگیر جنگ است، با خانواده قربانی این حادثه ابراز همدردی کرده است.

واکنش ترکیه به حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران هم جالب توجه است. مولود چاوش‌اوغلو، وزیر امور خارجه این کشور در توئیتر نوشت: «حمله خائنانه به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران را محکوم می‌کنم. از خداوند برای برادر شهیدمان رحمت الهی آرزو می‌کنم. به بازماندگان او و مردم آذربایجان تسلیت می‌گویم، و برای مجروحان بهبودی سریع آرزومندم. آذربایجان هرگز تنها نیست.»

«آذربایجان هرگز تنها نیست» در زبان و ادبیات دیپلماتیک برای حادثه‌ای که ایران هم آن را محکوم کرده است، می‌تواند کارکردهای بسیاری داشته باشد، به ویژه اینکه از جمهوری آذربایجان خبر رسید که دولت این کشور در حال تخلیه کارکنان سفارت خود در تهران است. بنابراین واکنش ترکیه را شاید بتوان تندترین واکنش بعد از جمهوری آذربایجان دانست.

در حالی صف محکومیت‌های نیش‌دار بین‌المللی از سوی برخی از کشورها شکل گرفته که سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان برای بررسی حادثه سفارت آذربایجان دستور صادر کرده است.

این را معاون سیاسی رئیس‌ جمهور اعلام کرد و گفت: «رئیس‌جمهوری بلافاصله پس از شنیدن این خبر ناگوار دستور بررسی همه‌جانبه موضوع را صادر و مراتب تسلیت و همدردی خود را با دولت، ملت و بازماندگان دیپلمات جانباخته اعلام و برای مجروحان آرزوی شفای عاجل کردند.»

به هر حال این واکنش‌ها نشان می‌دهد که متأسفانه باز هم ائتلافی از سوی برخی کشورهای پرهیاهو علیهایران در حال شکل‌گیری است و ممکن است در نوع روابط دیپلماتیک ایران در آینده اثرگذار باشد.

سردار رحیمی، در آخرین ساعاتی که مقام ریاست پلیس تهران را به‌عهده داشت، رأساً به موضوع وارد شد و پس از گفت‌وگو با اعضای سفارت آذربایجان و نیز فردی که با رشادت تمام فرد مهاجم را متوقف و دستگیر کرد، قاتل را مقابل خود نشاند تا نسبت به تهیه گزارش ابعاد حادثه نقش اصلی را ایفا کند. پلیس در اطلاعیه‌های خود جانب انصاف را رعایت کرد و در این میان تلاش کرد به صورت فنی به موضوع کند.

ساعتی پس از آن هم قاضی شهریاری، سرپرست دادسرای امور جنایی تهران توضیحاتی ارائه داد و گفت: «تحقیقات اولیه نشان می‌دهد این فرد با انگیزه شخصی به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران حمله کرده است.»

قوه قضائیه با ارسال گزارشی به رسانه‌ها اعلام کرد، در اظهارات اولیه متهم حادثه آمده بود که همسرش فروردین ماه امسال به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران مراجعه کرده و از آن پس به منزل مراجعه نکرده است. با مراجعات متعدد متهم به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران و عدم دریافت پاسخ مناسب از سوی مسئولان سفارت، متهم سرانجام تصمیم به حمله به سفارت می‌گیرد.

بررسی سوابق متهم نشان می‌دهد متهم در 29 فروردین 1401 شکایتی را مبنی بر مفقودی همسرش که اهل باکو بوده در ارومیه ثبت کرده است. پرونده مفقودی پس از پیگیری و مشخص شدن اینکه همسر وی به جمهوری آذربایجان بازگشته است در این موضوع خاص بسته می‌شود و پس از آن، این فرد موضوع را از وزارت خارجه و سفارت جهوری آذربایجان پیگیری می‌کرده است.

گفته می‌شود، در ابتدای امسال، همسر فرد مهاجم با کمک دو نفر دیگر از اعضای خانواده‌اش به جمهوری آذربایجان می‌رود و دیگر به ایران بازنمی‌گردد.

فرد مهاجم که هویت او تا لحظه نگارش این گزارش اعلام نشده، در آخرین بازجویی سردار رحیمی در مقام رئیس پلیس تهران، می‌گوید؛ به دلیل اینکه همسرش را به زور در باکو نگه داشته‌اند قصد داشته وارد سفارت شود و همه را بکشد. او تأکید می‌کند؛ برای به دست آوردن زندگی خود به سفارت آذربایجان حمله کرده است، و به این ترتیب برای به دست آوردن زندگی خود زندگی فرد دیگری را گرفت، قصد آن را داشت تا زندگی حداقل دو نفر دیگر که از این حادثه تیراندازی جان به در بُردند را بگیرد و بدنامی را برای ملتی را به ارمغان آورد، ارمغان شومی که پیامدهای منفی آن همچنان با ما خواهد بود.