سنتور چیست؟

آیت ماندگار- سنتور یک ساز با حدود 72 سیم است که از دره هیمالیا کشمیر سرچشمه می گیرد. در اصل به نام «شاتا تانتری وینا» (نسخه سانسکریت صد تار) شناخته می‌شود. البته در سایر نقاط نیز سازهای مشابه Santour با نام های دیگری معرفی می شوند.

Santour یک ساز ضربه ای و زهی است که با قالب منظم هندسی طراحی شده است. جعبه تشدید صدای این ساز شکلی معادل ذوزنقه دارد. طویل ترین رشته این ساز، نزدیک ترین فاصله را با نوازنده داشته و دو ضلع آن با طولی یکسان نیز به حالت مورب دو ضلع موازی را قطع می کنند. طویل ترین ضلع در این دستگاه معادل ۹۰ سانتی متر و کوتاهترین ضلع نیز برابر با  ۳۵ سانتی متر می باشد. اضلاع کناری دستگاه نیز ۳۸ سانتی متر هستند. این اضلاع به شکل مورب قرار گرفته اند.

ساز سنتور در کشور ایران بسیار قدیمی است. این احتمال وجود دارد که این ساز از ایران به دیگر نقاط رواج پیدا کرده باشد. برخی از سازها مانند دالسی مر در اروپای شرقی، مک پر در اتریش و آلمان، فی در کامبوج، یان-کین در چین، باتریفلای در انگلستان، زیتر در آمریکا، Santour در هند و… شبیه به ساز Santour هستند.

شواهد به جا مانده از دوران بابل و آشور نشان می دهد که Santour در آن دوران رواج داشته است. ایرانیان قدیم این ساز را با نام کونار می شناسند.

معرفی انواع سنتور

Santour با توجه به زادگاهی که دارد، نامگذاری می شود. به همین خاطر انواع مختلفی دارد.

این سنتورها بر اساس دستگاه (ایرانی) یا مقام (عراقی) نواخته می شوند. Santour سنتی ایرانی دارای 9 نوبت سه گانه است که به اکتاو تقسیم می شود و یک ردیف 9 تایی باس دارد که با یک اکتاو زیر تریبل تنظیم می شود. استاد داریوش سالاری صنعتگری بسیار ماهر و با سلیقه بودند این نبوغ در سازهای ساخت ایشان کاملا قابل مشاهده است ما در سنتور سالاری این سنت را زنده نگاه داشتیم و میتوانیم بگوییم سنتورهای سالاری خوش ساخت ترین سنتورهای موجود در بازار هستند.

Santour یونانی

سنتوری نام یونانی این ساز است. نوازندگان ترک در حدود سال 1840 آهنگ t,ambal را که کولی های رومانیایی می نواختند، پذیرفتند و موسیقی دربار ترکی را بر روی آن نواختند. سپس این ساز در میان نوازندگان یونانی در استانبول، ازمیر، و جزایر مجاور گسترش پیدا کرد. امروزه این ساز در میان نوازندگان ترک وجود ندارد.

Santour عراقی/ایرانی در سال 1920 توسط نوازندگان یهودی در قسطنطنیه نواخته می شد، اما با این وجود، Santour اصلی مورد استفاده در آن زمان اساساً سنتوری یونانی بود. در ترکیه به شما می گویند که Santour یک ساز یونانی است، در حالی که در یونانی ها به آن ساز ترکی می گویند.

سنتور چکشی

Santour چکشی یکی از سازهای موسیقی ذوزنقه ای باستانی است که تارهای متعددی دارد. در واقع این Santour با چکش نواخته می شود.

سنتورها احتمالاً در طول هزاره اول پس از میلاد در خاورمیانه به وجود آمدند. این ساز در طول جنگ های صلیبی از خاورمیانه به اروپا آورده شد و مشابه سازهای دیگر در سراسر جهان گسترش پیدا کرد. آن ها در بسیاری از کشورها نام‌های زیادی دارند: Santour، تیومپان، تسیمبالی، یانگ کیین، هاکبرت و سنبلوم. نام این ساز از کلمه لاتین به معنای صدای شیرین گرفته شده است. سازهای چکشی در زمان سلطنت جیمز اول در انگلستان رایج بودند، زمانی که کتاب مقدس به انگلیسی به عنوان کتاب مقدس کینگ جیمز ترجمه شد.

Santour چکشی دارای بسیاری از طبقه بندی های دیگر است مانند: Santour کلیددار، زیتر، Santour کوهی، Santour آشویل، Santour مقوایی و غیره.

اجزای سنتور

جعبه تشدید صدا ارتفاعی معادل ۸ تا ۱۰ سانتیمتر دارد و چوبی می باشد. چوب ساخته شده برای این جعبه معمولاً چوب گل سرخ و گردو است. روی سطح سنتور نیز معمولاً 2 حفره با طرحی شبیه گل دیده می شوند. این طراحی، ظرافت و لطافت صدای این ساز را نشان می دهد. این ساز از گسترده ترین سازهای ایرانی به حساب می آید که صدا دهی آن بیشتر از ۴ اکتاو می باشد. چنین سازی، صوتی بسیار شفاف و دلنشین دارد. ضمن اینکه از قابلیت هم نوازی و تکنوازی نیز برخوردار است.

در قسمت فوقانی ساز یعنی بر روی نقاب، پل یا پایه های چوبی در دو ردیف قرار گرفته اند. به این پل و پایه های چوبی نیز خرک گفته می شود. خرک هایی که مربوط به سمت چپ هستند، به کناره چپ نزدیک تر بوده و خرک هایی که مربوط به سمت راست هست، نزدیکترین فاصله را با کناره راست دارند. بین کناره چپ و خرک ردیف چپ، فاصله وجود دارد. این فاصله را با نام پشت خرک می شناسند. در هر ردیف از این ساز ۹ عدد خرک قرار گرفته و آن ها فضای کل ساز را به چهار قسمت تقسیم می کنند. هر کدام از این چهار قسمت با توجه به سیم هایی که از روی خرک ها عبور می کنند، دامنه معین و مشخصی از صداها را با فرکانس معینی تولید می کنند.

کوک کردن سنتور از جمله کارهایی است که زمان زیادی را می طلبد. ضمن این که به تخصص قابل توجهی نیز نیاز دارد. شکل طراحی ساز Santour در حال حاضر به گونه ای است که از روی هر خرک، چهار رشته سیم عبور داده می شود. این چهار سیم باید به شکل یکسان و دقیقا با یک صدا کوک شوند. اگر یکی از این این سیم ها، صدایش با دیگر سیم ها متفاوت باشد، در این صورت صدای نت کاملا اشتباه خواهد شد.

هر سیم به یک گیره به نام گوشی پیچیده شده که این گوشی در کلاف راست یا سطح جانبی قرار گرفته است. گوشی به کمک کلید یا چکش سنتور می چرخد. این چرخش باعث تغییر طول سیم شده و فرکانس صدای سیم را نیز تغییر می دهد. در سمت دیگر دستگاه نیز سیم ها با یک قلاب به سیم گیر وصل می شوند.  

راهنمای خرید سنتور

کیفیت هر کدام از اجزای ساز هنگام خرید سنتور از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. زیرا هر کدام از این اجزا به طور مشخص روی صدادهی، کوک و یکنواختی صدا در ساز تاثیر می گذارند. هنگام خرید سنتور حتما صدادهی آن را تست کنید. فراموش نکنید که تنها حجم صدا در ساز مهم نیست. صدادهی ساز باید به گونه ای باشد که از هر نوع تقه خوردن هنگام نواختن ساز جلوگیری شود.

سیم های سفید صداهای زیر را تولید می کنند و سیم های زرد صدای بم را به وجود می آورند. سیم های زرد از آلیاژ برنج و سیم های سفید از آلیاژ نیکل هستند.

دقت در انتخاب مضراب

برای نواختن سنتور هم از دو چوب نازک به نام زخمه یا مضراب استفاده می شود. بخش قابل توجهی از عملکرد این ساز به مضراب مربوط می شود.

صدا

صدای سنتور از مهم ترین پارامترهای آن در هنگام خرید است. به عنوان مثال وقتی کسی به شما می گوید صدای ساز یک دست است، باید بسیار خوشحال شوید.

بعضی از سازها قابلیت نگهداری کوک ندارند. این موضوع نیز در هنگام خرید اهمیت دارد.
در انتخاب جعبه و جنس چوب آن دقت کنید. چوب گردو برای صدای ساز و کیفیت آن مناسب است. البته مراقب باشید که این چوب واقعا چوب گردو باشد، همچنین به خوبی لاک زده شده باشد و بدون لکه رنگ باشد.

قیمت سنتور

قیمت سنتور از دیگر مواردی است که در خرید آن اهمیت دارد. یک دستگاه با کیفیت ارزش پرداخت قیمت بالا را دارد. با این وجود، اجازه ندهید جنس بی کیفیت با قیمت بالا به شما فروخته شود.

خرید آنلاین سنتور

در خرید آنلاین از سنتور سالاری می توانید از نظرات و پیشنهادهای دوستان تان کمک بگیرید و در فضای مجازی قیمت ها را با هم مقایسه کنید.