چرا باید کتاب بخوانیم؟

اردیبهشت ماه هر سال برای اهل کتاب، خاطره انگیز و دوست داشتنی است، به عبارتی دیگر زمان برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب، بهار اهل مطالعه است. سوالی که مطرح می‌شود این است که چه نیازی به مطالعه داریم و چرا باید کتاب بخوانیم؟
سی و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب هم اکنون در مصلی امام خمینی در حال برگزاری است، این نمایشگاه فرصت خوبی برای گشت و گذار در میان انبوهی از کتاب و آشنایی و خرید جدیدترین آثار نویسندگان در زمینه‌های مختلف است.
هر چند آمار سرانه مطالعه چندان امیدوار کننده نیست اما جنب و جوشی که به بهانه برگزاری نمایشگاه کتاب، دیده می‌شود بر امیدواری‌ها می‌افزاید.
بر این اساس بار دیگر صف‌های طویل خرید کتاب در نمایشگاه بین المللی کتاب، نویدبخش رونق اقتصاد نشر خواهد بود و کتاب به عنوان محصول تجربه‌های بشری و خلاقیت‌های ذهنی و آموخته‌های دراز مدت انسان‌ها در سبد خرید خانوارها قرار می‌گیرد.
پر بیراه نیست اگر بگوییم سهم کتاب در انتقال دانش‌ها گاهی به مراتب بیشتر و فراتر از دیگر ابزار آموزشی است. مطالعه کتاب می‌تواند در شکوفایی و بالندگی افراد و جوامع نقش سازنده‌ای ایفا کند.
بر این اساس بررسی مقایسه‌ای میزان مطالعه کشورهای توسعه یافته با کشورهای کمتر توسعه یافته حاکی از آن است که توسعه یافتگی و پیشرفت با مطالعه دارای نسبتی همبسته است؛ به این معنا که هر چه میزان مطالعه و تحقیقات بالاتر باشد کشورها بیشتر به سمت توسعه یافتگی حرکت می‌کنند.
مطالعه، سطح آگاهی عمومی را ارتقا داده و نقش مهمی در تقویت تعهد و مسئولیت اجتماعی دارد. کتابخوانی علاوه بر گسترش دایره اطلاعات عمومی و عمق بخشی به اندیشه افراد، قوه استدلال و تخیل را تقویت می‌کند.
به باور کارشناسان افرادی که مطالعه می‌کنند از حافظه و تمرکز بهتری نسبت به افرادی که مطالعه نمی‌کنند، برخوردارند.
از آنجایی که دایره فرهنگ گستره و اثرگذاری بیشتری بر دیگر حوزه‌ها دارد، ترویج و توسعه فرهنگ کتابخوانی می‌تواند به مثابه پیشرانی برای پیشرفت در عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی باشد.
از دیگر مزایای کتابخوانی می‌توان به پیشرفت مهارت‌های فکری، ساخت کلمات، بهبود مهارت‌های نگارشی و مهارت‌های ارتباطی اشاره کرد. تجربه اندوزی از دیگر دلایل مهم کتابخوانی است، در واقع با مطالعه آثارِ مختلف بر میزان تجربه‌های ما افزوده می‌شود و با جهان، اندیشه‌ها و تفکرات جوامع مختلف آشنا می‌شویم و از حاصل تجربیات نویسندگان استفاده می‌کنیم.
از آنجایی که انسان موجودی کمال گرا است، همیشه به دنبال راهی است که گره‌ای از مشکلات خود بگشاید. پس برای پیشرفت در عرصه‌های زندگی، به شناخت از خود و جامعه نیاز دارد، بر این اساس باید با گذشته وآینده ارتباط برقرار کند. کتابخوانی حلقه واسطی است که می‌تواند این امر را محقق سازد.
نظر به این که پاسخ مناسب پیدا کردن برای پرسش‌هایی که ذهن انسان را مشغول کرده با کتابخوانی جامه عمل می‌پوشد، مطالعه می‌تواند پرسش‌های افراد را با جواب‌های متنوعی همراه سازد و این امر موجب می‌شود که بر خلاقیت افراد افزوده شود.
هرگاه ضرورت کتابخوانی واهمیت آن با فرهنگ سازی و آموزش برای همگان تفسیر و تعبیر شود، می‌توان انتظار داشت که بیگانه بودن با مطالعه به حاشیه رانده شود. البته فرهنگ سازی در زمینه مطالعه نیازمند تاملی دوباره و برنامه ریزی‌های کلان در این زمینه است؛ زیرا تا زمانی که کتاب و کتابخوانی به عنوان امری ویترینی و تزیینی شناخته شود نمی‌توان شاهد ترویج مطالعه در جامعه شد.
البته طی سال‌های گذشته جدا از برگزاری نمایشگاه‌های کتاب، اجرای طرح‌های فصلی و عیدانه کتاب که فروش کتاب همراه با تخفیف بود تا حدودی توانست خونی تازه به رگ‌های بازار کتاب تزریق کند و بر تحرک بر بازار نشر و مطالعه بیافزاید. بنابر این اجرای چنین طرح‌های خلاقانه‌ای می‌تواند زمینه مناسبی برای گسترش مطالعه و کتابخوانی باشد.

شماره 55 دوهفته نامه آیت ماندگار