سیگار برقی یا ویپ چیست؟ / آشنایی با ضررهای سیگار برقی

آیت ماندگار - هدی کاشانیان: سیگار برقی یا ویپ، دستگاهی شبیه به سیگار است که به جای دود، بخار تولید می‌کند. این بخار از طریق گرم کردن مایعی به نام جویس ایجاد می‌شود که می‌تواند حاوی نیکوتین، طعم‌دهنده‌ها و مواد شیمیایی دیگر باشد. این نوع سیگار برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ در چین اختراع شد و از آن زمان به طور فزاینده‌ای در سراسر جهان محبوب شده است و خیلی از افراد به استفاده آن، روی آوردند.

دود و بوی کمتر سیگار‌های برقی در سالیان اخیر باعث شده است تا بسیاری از افراد تصور کنند، مصرف این سیگار به جای سیگار‌های سنتی می‌تواند در ترک به آن‌ها کمک کند. به همین دلیل نیز گاهی از این سیگار در بازار به عنوان وسیله‌ای برای ترک اعتیاد به سیگار‌های سنتی نیز یاد می‌شود.

تفاوت ویپ با سیگار برقی

«ویپ» و «سیگار برقی» یا سیگار مصنوعی برای ترک که اغلب به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند، تفاوت جزئی باهم دارند. ویپ‌ها نوعی سیگار برقی هستند که از یک مخزن یا کارتریج قابل شارژ برای نگهداری مایع الکترونیکی استفاده می‌کنند، درحالی‌که سیگار‌های برقی معمولاً از کارتریج‌های یک‌بار مصرف استفاده می‌کنند. ویپ‌ها همچنین گزینه‌های جذاب‌تری مانند وات قابل تنظیم و کنترل دما را ارائه‌ می‌دهند.

انواع سیگار برقی

شرکت‌های تولیدکننده سیگار برقی یا ویپ، این ابزار را وسیله‌ای مفید برای ترک سیگار معرفی می‌کنند. این در حالی است که سازمان غذا و دارو آمریکا، سیگار برقی و ویپ‌ها را در دسته مواد تنباکویی و دخانیات قرار داده است، زیرا بر اساس آمار این سازمان مواد داخل آن حاوی مقدار نیکوتین برابر با یک بسته ۲۰ تایی سیگار خواهد بود.

با این حال امروزه سیگار‌های برقی در انواع مختلفی ساخته می‌شوند که می‌توان آن‌ها را شامل موارد زیر دانست:

•    ویپ قلمی

•    بخارساز‌ها

•    قلم‌های الکترونیکی

•    لوله‌های الکترونیکی

•    قلیان‌های الکترونیکی

اعداد زیر نشان‌دهنده میزان غلظت نیکوتین موجود در سیگار‌های برقی دارای این ماده است. فرد می‌تواند بر اساس مقدار مصرف نیکوتین هنگام ترک سیگار معمولی از موارد زیر استفاده کند.

•    میزان پایین: ۸ میلی گرم/میلی لیتر

•    میزان متوسط: ۱۴ میلی‌ گرم/میلی‌ لیتر

•    میزان بالا: ۱۸ میلی ‌گرم/میلی ‌لیتر

•    میزان خیلی بالا: ۵۴ میلی‌گرم/میلی‌ لیتر

طرز استفاده از سیگار‌های الکترونیکی

بیشتر سیگار‌های الکترونیکی از اجزای زیر تشکیل شده‌اند:

•    قسمت دهانی: کارتریج یا محفظه‌ای که به یک سر لوله وصل شده‌است. درون آن، حفره پلاستیکی کوچکی حاوی مواد جاذب شناور در محلول مایع قرار دارد.

•    دستگاه اسپری: مایع را گرم می‌کند و باعث تبخیر و عبور فیلتر سیگار الکترونیکی می‌شود تا فرد بتواند محلول را استنشاق کند.

•    باتری: توان المنت گرما از باتری تامین می‌شود.

•    سنسور: وقتی فرد به دستگاه مک می‌زند، سنسور هیتر فعال می‌شود.

•    مایع: مایع یا عصاره الکترونیکی حاوی ترکیبی از نیکوتین، باز (معمولا گلیکول پروپیلن) و اسانس است.

زمانی‌که فرد قسمت دهانی را می‌مکد، المنت گرمایی مایع را تبخیر می‌کند و همزمان لامپ انتهای سیگار الکترونیکی روشن می‌شود. فرد همان مایع را استنشاق می‌کند و دود حاصل از گازی که گرم شده، مثل دود حاصل از سیگار تنباکویی به ریه‌ها می‌رسد. پس از اینکه فرد نفسش را بیرون می‌دهد، ابری از بخار در هوا پخش می‌شود. میزان نیکوتین مایع از بسیار زیاد تا صفر متغیر بوده و اسانس‌ها هم بسیار متنوع هستند. برخی سیگار‌های الکترونیکی طعم سیگار‌های معمول و سنتی را دارند و دقیقاً با همان طعم برند‌های مشخص و مطرح ساخته شده‌اند.

فواید ویپ نسبت به سیگار

سیگار و ویپ هر دو نیکوتین را به بدن می‌رسانند، اما نحوه عملکرد آن‌ها متفاوت است. سیگار با سوزاندن تنباکو دود تولید می‌کند، در حالی که ویپ با گرم کردن مایعی به نام جویس بخار تولید می‌کند. دود سیگار حاوی ۷۰۰۰ ماده شیمیایی است که بسیاری از آن‌ها مضر و سرطان‌زا هستند. بخار ویپ مواد شیمیایی کمتری دارد، اما هنوز هم می‌تواند مضر باشد. سیگار‌های الکترونیکی از تنوع و رنگ‌بندی بالایی برخوردارند و بوی بد کمتری ایجاد می‌کنند. تنوع طعم این نوع سیگار باعث می‌شود تا دست فرد در انتخاب کاملا باز باشد. اگرچه تصور می‌شود، سیگار‌های الکترونیکی نسبت به سیگار‌های سنتی معایب کمتری دارند و کمتر به بدن آسیب وارد می‌کنند، اما این دلیل خوبی برای استفاده و اعتیاد به وایپ نیست.

مضرات استفاده از سیگار الکترونیکی

استفاده از سیگار‌های الکترونیکی دارای یک سری مضرات است که نمی‌توان از آن غافل شد. از مهم‌ترین معایب استفاده از وایپ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•    مسمومیت با نیکوتین، به ویژه در کودکان

•    آسیب به دندان و پوسیدگی دندان

•    خطرات برای زنان باردار و جنین

•    افزایش ضربان قلب و فشار خون

•    خطر حمله قلبی و سکته مغزی

•    اعتیاد به نیکوتین و ترک دشوار

•    آسیب به مغز در حال رشد در افراد جوان

•    مشکلات حافظه و تمرکز

•    بیماری‌های تنفسی مانند برونشیت، آسم و COPD

•    آسیب به ریه‌ها و التهاب و سرفه

تاثیر مصرف سیگار برقی روی قلب

مطالعات اولیه نشان می‌دهند که مصرف ویپ خطرات بالقوه‌ای برای سلامت قلب دارد. ذرات آئروسل مایع الکترونیکی حاوی ریز ذرات، عامل اکسیداسیون، آلدهیدها، و نیکوتین هستند. زمانی‌که این مایع استنشاق شود، آئروسل‌ها بر سیستم گردش خون و قلب تأثیر می‌گذارند. در هر یک پُکی که فرد به ویپ می‌زند، نیکوتین موجود در آن موجب بالا رفتن ضربان قلب و افزایش فشار خون می‌شود و در نهایت در بلندمدت بر سلامت قلب تأثیر منفی می‌گذارد. 

احتمال ابتلا به بیماری قلبی در افرادی که سیگار معمولی می‌کشند یا سیگار برقس مصرف می‌کنند، به یک اندازه است. البته شواهد پژوهشی نشان می‌دهد که مصرف سیگار‌های برقی می‌تواند موجب افزایش ریسک سکته مغزی، حمله قلبی و بیماری قلبی گردد.

تاثیر مصرف سیگار برقی روی ریه

براساس یافته‌های پژوهشی، مصرف ویپ تأثیرات منفی بر ریه‌ها می‌گذارد، اما هنوز اطلاعات و داده‌ها در این زمینه کافی نیستند. در سال ۲۰۱۵، تأثیرات مایع اسانس‌دار ویپ‌ها بر سلول‌های ریه انسان و موش بررسی شد و عوارضی مثل مسمومیت، اکسیداسیون و التهاب در هر دو سلول موجود زنده به‌دست‌آمد. البته نمی‌توان این نتایج را به مصرف ویپ در زندگی واقعی تعمیم داد.

در سال ۲۰۱۸، عملکرد ریه ۱۰ نفر که هرگز سیگار نکشیده بودند، بلافاصله پس از مصرف مایع فلوید حاوی نیکوتین و فاقد نیکوتین بررسی شد. در این آزمایش عملکرد ریه در هر دو حالت مصرف مایع نیکوتین‌دار و فاقد نیکوتین در مقایسه با افراد سالم از حالت نرمال خارج شده‌بود. البته باتوجه به محدود بودن جامعه آماری این پژوهش، نمی‌توان نتایج آن را به همه افراد جامعه و مصرف‌کننده تعمیم داد.

ترک سیگار و سیگار برقی

برخی از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که با استفاده از سیگار‌های برقی می‌توان مصرف سیگار‌های سنتی را ترک کرد. تحقیقات نشان داده است، این روش اصلاً گزینه مناسبی برای ترک سیگار نیست، چراکه ممکن است موجب ایجاد وابستگی دوگانه شود. علاوه بر این سیگار‌های برقی خود دارای عوارضی برای بدن است که نمی‌توان از آن غافل شد؛ بنابراین بهتر است برای ترک سیگار حتماً از پزشکانی که در این زمینه فعالیت دارند، کمک بگیرند تا بهترین برنامه برای ترک سیگار در نظر گرفته شود.